Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

ликлар ю қори лавозим ларда турганлиги маълум. Х о-
разм ли к Артаикт Д ардан елл бўй идаги С ест ш аҳри ни н г
ҳ о к и м и қ и л и б т а й и н л ан ган л и ги ва бош қ а ф актлар
аҳам он и й лар м он ар хи я си да Х ор азм катта ўрин тутга-
н и н и яққол кўрсатади.
Ш у м аънода айтиш м ум к и н к и , Х оразм и й лар давла-
т и да ҳам Бақтрия си нгари эр ам и здан аввалги IX —VII
асрларда пайдо бўлган шаҳар маданияти зам и ни да йирик
с и ёс и й бирикм алар ю зага келган. А вестода тилга о л и н ­
ган А й р ан ам -В ай ж а н ом ли мамлакат, айрим оли м лар­
н и н г ф и к р и ч а, зар душ ти йли к таъ ли м оти н ин г ватани
бўл и бги н а қолмай ш у а со сд а тузилган қ он ун -қ ои д ал ар
ти зи м и га эга бўлган давлатчилик таш кил топган Х о ­
разм ҳи собл ан ади . М асалан , ш арқ ш ун ос И . М аркварт
А й р ан ам -В ай ж а аҳам онийларгача К ирн и т о р -м о р қил-
ган м арказий Х оразм би лан й и р и к давлат бўлган деган
ф и к р н и В. Б. Х ен н и н г, И . Г ерш евич ва С. П . Т ол стов -
лар ҳам қўллаб қувватлаганлар. Д астлабки ш ахар-қалъа-
лар 50—60 га терр и тори я н и эгаллаб, 10— 12 км д е в о р ­
лар би л ан ўралган. А м м о улар хали мустахкам си ёси й
±
 
тузум га эга бўлмаган.
Баъзи би р маълумотлар М ак ед он и ял и к И ск андар
Ў рта О с и ё г а к ел и ш и а р а ф а с и д а Х о р а зм бу т у н л а й
м устақил бўлганли ги ни кўрсатади. Д о р и й III н и н г И с-
43

---

кандарга қарш и ф ож и али кураш ида хоразм ли клар ни н г
иш тирок қилм аганлиги б е ж и з эм а с, албатта. Х оразм
\а т т о И ск андарга нисбатан ҳам мустақил с и ёса т ю р-