Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

д а н аввалги IV асрдан бош л аб Х ор азм н и н г чорвачилик
хўж алигида қўй ва эчкилар етакчи рол ни ўйнаган бўлса,
б у даврда қорам ол, от ва туялар кўпчиликни ташкил
этад и ) би рга қ ўш иб ҳи собл асак , қадим ги Х ор азм кўз
t
ўн ги м и зд а би р талай ўзи га х о с хусусиятлари билан
н ам оён бўлади . К ўзал и қ и р н и н г ю қори қурилиш қатла-
ми ш у билан характерлики, илгариги тўғри тўрт бурчак
(ўлчами 52x26x10 см .) ғиш т ўрн и га ян ги , бутун антик
Х оразм га хос квадрат (40x40x10 с м .) ш аклдаги ғиштга
ўтиш ж араён и ш у даврда тугаллан ади . А рхитектура
ж иҳатдан эса ю қори қатлам классик К ангю й даври
а р х и т ек т у р а с и г а кўп ж и ҳ а т д а н я қ и н л а ш и б к етади .
Ш аҳар планировкаси аж ой и б хусусиятга эга: ж уда қалин
ва би р неча к илом етр узун ли кдаги д е в о р би лан ўрал-
ган кенг м ай дон и сти қом ат бел гил ар и д а н холи бўл и б,
ш аҳар х ар обаси н и н г деворлари қатор қ илиб соли нган
т о р й ўлакси м он киш и яш ай ди ган би н ол ар дан иборат.
Қ алъалиқир ш ахри н и н г ш и м оли даги деворга ичка-
ридан ён д о ш ти р и б кўп хуж рали б и н о сол и н ган . Т е к ­
ш ириш лар ш ун и кўрсатади к и, б у б и н о д а ф н эти ш ма-
р оси м и би л ан б о ғл и қ б ў л и б , ун и археологлар «ж асад-
л ар уй и », яъни хи лхон а д е б атаганлар. Чунки бу б и н о -
д а м ахсус соп ол д ан ясалган катта қути (оссуари й )л арда
киш и ж асадл ар и н и н г суяклари сак данган . М уқаддас
г
к итоб А вестода ҳам б у ш аҳарлар ҳақида кўп нарсалар
ёзи л ган . Бу китобда аф сон ав и й ш ахе Й и м о (Ўрта аср
д осто н л а р и д а Ж ам ш и д) асо с сол ган , «Тўрт бурчакли
Вара» истеҳком и Кдлъалиқир ва К ўзалиқир каби ш аҳар-