Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

сек и н ўтр оқ ҳолатга ўта бош л аш и , ж ам иятда м улкчи-
лик асо си д а соц иал табақ ал ан и ш н и н г ю зага келиш и
и ж тим ои й он гда ҳам м уайян ўзгариш ларга о л и б кел­
ган. А рхеология ва этн ограф и я соҳаси даги тадқиқотлар
м оддий бой ли к ларн и и ш лаб чиқариш и ж ти м ои й м ун о-
сабатларн и н г м ураккаблаш иш и таъ си ри да д и н и й та-
саввурлардаги эв о л ю ц и о н ўзгари ш ларн и тасвирлаш га
им к он беради . О қибатда илк давлатлар п а й д о бўлган
даврдаёқ эр ам и здан аввалги I м и н г йиллик бош лари да
и ж тим ои й табақаланиш би лан б и р қаторда ғайри олам
ҳам табақалана бош лайди: с о н -с а н о қ с и з p y v ia p ичидан
олий им тиёзли ғайритабии й мавж удотлар — худолар
табақаси аж ралиб чиқа б ош л ай ди . Агар р у \п а р ай р и м -
ли кн и ифодалаган бўлса, худолар ум ум и й л и к н и и ф о ­
далай ди . Э н г қадим и й аф сон ав и й образлар ил гари та­
би ат к учлари н и и ф одал аган б ўл са э н д и л и к д а улар
илоҳий куч си ф ати да и ж ти м ои й м уносабатларни и ф о -
далайдиган образлар си ф ати да н ам оён бўла бош л ай ди .
О қибатда п оли теи сти к , яъни кўпхудоли к тасаввурлар
п ай до б ў л и б , худолар теварак-атроф даги ч ек си з б о р -
68

---

ли қ н и н г ҳам ма т о м о н и н и эгаллайди ва ўз назоратин и
ўрнатади.
К ен г ҳудудда б ў л и б ўтган м азкур ж араён асли Ўрта
О с и ёд а , у н и н г ўзаги э с а Х ор азм воҳаси д е с а хато
"W
 
бўлм ай ди . А р хеол оги к қазиш маларда топ и лган бую м
ва безак ларда кўп учрайдиган а ф сон ав и й тасвирлар,
айрим худол ар н и н г образл ар и н и и ф одалов чи ҳайкал ва