Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

X-BOB. MAXSUS FANLARNI O‘QITISH JARAYONIDA MODULLI 
YONDASHUV. MASOFAVIY TA’LIM 
 
Tayanch  so‘z  va  iboralar:
 
Modulli  ta’lim,  modul,  modul  turlari,  modulli  ta’lim 
texnologiyasi,  masofaviy  ta’lim,  masofaviy  ta’limning  afzallik  va  kamchiliklari, 
elektron pochta, multimedia, multimedia vositalari.
  
 
10.1. Modulli ta’limning maqsadi va vazifalari. 
Bugungi  kunda  talaba  shaxsini    barcha  imkoniyatlarini  yuzaga  chiqarish 
uchun  albatta    ta’lim  shaxsga  yo‘naltirilgan    xarakterda  bo‘lishi  talab  etiladi. 
Buning uchun ta’limni tashkil  etish jarayonida talabaning qobiliyatlari, extiyojlari 
va  o‘ziga  xos  jihatlarini  xisobga  olish  lozim.  Ana  shu  elementlar  hisobga  olingan 
taqdirda  o‘z–o‘zidan    tabaqalashtirilgan,    rivojlantiruvchi,  o‘qishga  bo‘lgan 
motivlarni    kuchaytiruvchi    “sub’ekt-sub’ekt”  konsepsiyasiga  asoslangan  ta’lim 
tizimi kelib chiqadi.  
       An’anaviy 
ta’lim 
tizimida 
chuqur 
o‘rnashib 
qolgan 
pedagogik 
paradigmalardan  biri  bu    “sub’ekt-ob’ekt”  munosabatlaridir.  Bu  yondashuv 
ta’limga  nemis  pedagogi    I.F.Gerbard  tomonidan    (1776-1841yillar)  kiritilgan. 
Bunday  yondashuvda  pedagog  sub’ekt  rolini  bajaradi  va  qanday  o‘qitish,  qanday 
talabalarni  qanday  ishlab  chiqish,  talabalar  jamoasini  qay  yo‘nalishda 
rivojlantirishni faqat o‘z  yondashuvi asosida hal etadi. Talabalar esa passiv holda 
ob’ekt  rolini  bajaradilar.  Talabalarning  asosiy  faoliyati  eslab  qolish,  tushunish, 
qo‘llashga  o‘rganish  hisoblanadi.  Bu  paragdimaga  qarshi  g‘oyani  amerikalik  
pedagog D. Dyui ishlab  (1859-1952 ) chiqadi.  Uning fikricha nimani va qanday 
o‘qish  lozim  degan  savollarga  javob  topishda  talabaga  ham    erkinlik  berish  va 
uning o‘z istak va hohishlarini xisobga olish lozim. Toki talaba o‘z faoliyatini, o‘z 
taqdirini,  o‘z  hayotini  mustaqil  boshqarishga  faol  kirishsin.  Bu  konsepsiya 
“sub’ekt-sub’ekt”  munosabatlari  sifatida  tan  olindi  va  ko‘pgina  rivojlangan 
davlatlar ta’lim tizimida  o‘z o‘rnini topdi.  
Aytish joizki, ta’lim tarixida yig‘ilgan boy didaktik tajribaning ijobiy jihatlari 
o‘z aksini modulli ta’limda topgan. 

---

 
225 
Ta’lim  jarayoniga  “Modulli  ta’lim”  tushunchasi  1971  yillarda    Dj.Rassel 
tomonidan  kiritilgan. Dj.Rassel modulni o‘quv paketi sifatida talqin etadi va unga 
o‘quv materialining konseptual birligini o‘rganishga  oid harakatlarni  kiritadi. 
 B.M.Goldshmid  –  modulni      talabaga  ma’lum  ko‘zlangan    natijaga 
erishishiga yordam beruvchi mustaqil birlik sifatida talqin etadi. 
G.Ouyens modulni yopiq kompleks sifatida talqin etadi va ushbu kompleksga 
ta’lim  beruvchi,  ta’lim  oluvchi,  o‘rganiladigan  axborot  materiali,  va  vositalarni 
kiritadi. 
Zamonaviy  tadqiqotchilardan  biri  P.A.Yutsyavichene  modulni  ma’lum 
darajadagi  mustaqil  axborotdan  hamda  maqsadli  ravishdagi  metodik  boshqaruv 
asosida  maqsad  qilib  qo‘yilgan  natijalarni  ta’minlashga  qaratilgan  birlik  sifatida 
tahlil etadi. 
N.V.Borisova,  K.Ya.Vazina, V.M.Gareyev,  Ye.M.Durko,  V.V.Karpov,  M.N. 
Katxanov, S.I.Kulikov, P.Yutsyavichene  va boshqa bir qator pedagog olimlarning 
fikrlarini  o‘rganish  natijasida  modul  tushunchasiga  quyidagicha    ta’riflarni 
ajaratish  mumkin: 
-  modul bu - mustaqil konseptual  kichik birlik; 
- modul  bu -  mustaqil birlik sifatida muayyan  o‘quv kursini  o‘z ichiga  olib, 
bir necha bloklarni o‘zida mujassam etadi; 
-  modul  bu  -  ma’lum  mutaxassislikka  tegishli  bo‘lgan  bir  qancha  o‘quv 
predmetlarni  o‘zida mujassamlashtiruvchi  fanlararo birlik bo‘la oladi; 
-  modul  bu  -  aniq  bir  mutaxassislikni  egallashga  yo‘naltirilgan  kasbiy  ta’lim 
moduli.  
Bundan  tashqari  “modul”  tushunchasiga  tegishli  bo‘lgan  quyidagi  
xususiyatlarini ajratish mumkin: 
-
 
maqsad; 
-
 
turli xil turdagi o‘quv faoliyatini integratsiyasi; 
-
 
metodik ta’minot; 
-
 
mustaqil rivojlanish; 
-
 
ta’lim jarayonidagi talabaning mustaqilligi; 

---

 
226 
-
 
o‘quv axborotini tahlil qilish va strukturalashtirish ko‘nikmasi; 
-
 
nazorat va o‘z-o‘zini nazorat; 
-
 
talabaning ta’lim olishdagi shaxsiy trayektoriyasi.