Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

Haqqoniylik  (ob’ektivlilik). 
Bir  xildagi  ta’lim  oluvchilarga  berilgan  bir  xil 
topshiriq  va  testlar  bo’yicha  har  xil  ta’lim  beruvchilar  tomonidan  bir  xil  baho 
berilgan  hollardagina  bunday  topshiriq  va  test  haqqoniy  hisoblanadi.  Bu 
haqqoniylik  har  xil  vaqtlarda  berilgan  baholar  uchun  ham  taalluqlidir.  Ushbu 
mezonlar  ko’pincha  markazlashgan  holatda,  o’tkaziladigan  yalpi  «rasmiy  testlar» 
paytida  amalga  oshiriladi,  xolos.  Ta’lim  beruvchi  tomonidan  tuzilgan  testlar  esa 
odatda mazkur talablarni bajarmaydi. 
Baholash  tizimi  o’quv  maqsadlariga  mos  bo’lishi,  shuningdek,  baholash 
shart-sharoitlari va maqsadlari bilan talabalar oldindan tanishgan bo’lishlari lozim. 
Ta’lim  oluvchilarga  bir  xil  murakkablikdagi  va  hajmdagi  topshiriqlar  berilishi 
kerak. 
Ishonchlilik.
  Natijalarni  baholash  mobayiida  har  xil  usullardan  foydalanish 
mumkin.  Lekin,  bu  usullarni  tanlashga  qo’yiladigan  asosiy  shart  ishonchlilik 
hisoblanadi. Uslub ishonchli bo’lishi uchun baholash asosli va aniq ma’lumotlarga 

---

 
176 
asoslangan  bo’lishi  zarur.  Bunda  topshiriq  yoki  testning  o’rganish  maqsadlarini 
nazorat qilishga yo’naltirilganligi qanchalik ishonchli ekanliligi nazarda tutiladi. 
Baholash  ishonchli  bo’lishi  uchui  ta’lim  oluvchilarda  bir-biriga  o’xshash, 
ammo har xil sharoitlarda baholash o’tkazilganda, natijalari bir xil bo’lishi kerak. 
Baholash  metodining  ishonchliligi  turli  metodlarning  iatijalari  bilan  taqqoslash 
orqali  aniqlanadi.  Baholash  tizimi  ishonchli  bo’lishi  uchun  –  turli  ekspertlar 
yordamida  turli  vaqtlarda,  baholash  o’tkazilganda,  uning  natijalari  bir-biriga 
o’xshash bo’lishi kerak. 
Qulaylik.
 Baholash tizimi o’quv maqsadlaridan kelib chiqqan holda o’quv va 
ishlab  chiqarish  standartlariga  mos  bo’lishi,  murakkab  bo’lmasligi,  nazorat 
o’tkazuvchi  va  ta’lim  oluvchi  uchun  qulay  bo’lishi  lozim.  Baholashni o’tkazishda 
imkon qadar kompyuter te[nologiyalaridan keng foydalanish maqsadga muvofiqdir. 
Topshiriq  yoki  test  paytida  ball  beriladigan  bo’lsa,  ball  berish  o’rganish 
maqsadlarini  nazorat  qilishga  moslashtirilgan  bo’lishi  lozim.  Bunda  mavzuning 
muhimroq  bo’lgan  qismlariga  unchalik  muhim  bo’lmagan  qismlariga  nisbatan 
ko’proq ball berish kerak bo’ladi. 
Ta’lim beruvchining shaxsiy qarashlari bilan bog’liq ravishda baholashda bir 
qator xatolar uchrab turadiki, ularni quyidagilar tashkil qiladi (8.1-rasm):