partiyalar. Ko'pgina aktsiyadorlik jamiyatlarining kengaytirilgan so'rovidan u
qarzlar va aktsiyadorlar kapitali o'rtasidagi nisbat aniqlandi
ba'zan o'n olti barobar ko'p bo'ladi. Shu sababli,
Shariat kuzatuv kengashlari foiz ko'p emas, deb bahslashmoqda
30-33% bu talabga mos keladi deb hisoblanadi.
iv) Debitorlik qarzlari: Debitorlik qarzlari - bu qarzdorlik
mijozlar (jismoniy shaxslar yoki korporatsiyalar) evaziga kompaniyaga
yetkazib berilgan yoki foydalanilgan, lekin hali berilmagan tovarlar yoki xizmatlar uchun
uchun to'langan. Shariat debitorlik qarzlarini qarz deb hisoblaydi
kompaniya. Qarzni sotib olish/sotish uchun umumiy shariat tamoyili
faqat parda ruxsat etiladi.
Agar bu aktivlar birinchi navbatda pul mablag'lari va debitorlik qarzlari bo'lsa, u holda ulush ushbu aktivlarning nominal qiymatidan farq qiladigan narxda sotilmasligi kerak, chunki agar ular buning uchun boshqa qiymatda sotilgan bo'lsa, u "foiz" sifatida qabul qilinadi. Shariat nuqtai nazari. Umuman olganda, shariat olimlari debitorlik qarzlarining umumiy aktivlar yoki bozor kapitaliga nisbati uchun maqbul chegarani 33% qilib belgilagan.
GLOBAL SHARIAT INDEKSATLARI BIR KOʻRISHDA:
Har bir shariat indeksining o'ziga xos uslubi va parametrlari mavjud
sharoitlar, atrof-muhit va ular faoliyat yuritayotgan moliyaviy tuzilmalar haqida. Quyidagi jadvallar (1 va 2) global darajada asosiy shariat indekslari tomonidan qabul qilingan shariat tekshiruvining turli metodologiyalari va parametrlarini aks ettiradi.
Jadval
Yuqoridagijadvaldaasoisyshariat ko’rsatkichlari vertical ustund keltirilgan, biznesning urlari esa gorizanta ustunda keltirilgan. K’rinib turibki, hamma shariat ko’rsatkichlari deyarli barcha biznes xarakteristikasida bir xil ko’ronishga ega, faqatgi a qurol ishlab chiqarish va tarqatiish borasida farqlar mavjud. Bu holatda SP SC MALAYSIA VA AAOIFI da boshqa shariat ko’rsakichlari bilan solishtirigabda farqlar kuzatilaid. Bu uch ko’rsatkich bo’yicha qurol ishla chqiarish sanodatidga inestitsiya qilish mumkin bo’ladi.
Yuqoridagi 2 chi jadvalda esa, asosiy shariat ko’rsatkichlari vertical ko’risnihsda, turli xill shariat parametrlari esa gorizantal ko’rinishda tasvirlangan. Jadvalda ko’rinib turibdiki, 3 ta ko’rsatkich FTSE MSCI SC Malaysia jami mol mulkni bazaviy hihsoblashda bohsqa ko’rsatkichlarga qaraganda boshqacharoq xusussiyatga ega. Bularda qarzning jami mol mulkka nisbati yoki o’rtacah bozor kapitaliztsiyasiga nisbatai AAOIFI 30 foiz qolganlarida esa 33 fozi qilib blegilangan. Foiz stavkasi orqali arallashgan daromadni jami daromadaga nisbati 5 %gach abo’lishiga ruxsat beriladi.
Uchdan bir ko’rsatkichi
Uchdan bir ko’rsatkichi ko’plab shariat qoidalarida maksimal va minimal miqodirn belgislaashda qo’llaniladi. Olimlar umumiy holatda jamining uchdan biri maksimal miqdor sifatida qabul qiladilar. Bunga quyigi hadis sabab qilib keltiriladi:
Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Buxoriy 3.196 Muslim 3.1250
Ba’zi bir tanqidchilar yuqoridagi hadisdagi uchdan bir miqdor bilan bugungi kunda maksimal miqodir belgi;ashda qo’llaniladigan 3 dan bir miqdorni bohqa boshqa narsa sifatida eknaligini ta’kidlashadi. Yuqorida hadis bilan bugungi uchdan bir qoidasi orasida bevsita bog’liqlik bo’lmasada lekin ko’plb ulamolar buga ijtihod qilganlar. Bu qoida boshqa masalalarga ham tushaveradi.
Hadisdan biz shuni bilishimiz mumkinki, kishi farzandlarin birovlarga qarab qolmagan, to’qqilib qoldirib keltgani afzal ekan.
Do'stlaringiz bilan baham: |