Islom shariati manbalari Reja: Sha'riy hukumlar olinadigan manbalar Qur'oni Karim islom dinining bosh manbasi

A) Payg’ambar alayhissalomga Olloh tomonidan ilhom qilingan ma'nolar ham bor, lekin ularni payg’ambar o’z lafzalari ila so’zlaganlar. Ular quddusiy hadislar deyiladi va Qur'on hisoblanmaydi, ularga Qur'on hukmi berilmaydi, hujjat jihatidan Qur'on bilan barobar bo’la olmaydi.
B) Qur'on suralarini yoki biror oyatini arabcha aynan oyat beradigan ma'noni bildiradigan so’zlar bilan tafsir qilingan bo’lsa, Qur'on ma'nosini qanchalik aynan bera olsa ham, tasfir Qur'onga qanchalik muvofiq bo’lsa ham unga Qur'on hukmi berilmaydi;
V) Qur'on suralarini yoki biror oyatini arab tilidan boshqa tilga tarjima qilinsa, tarjimada Qur'on bergan ma'noni berishga qanchalik diqqat qilingan bo’lsa ham, unga Qur'on hukmi berilmaydi. Ollox taollo Qur'oni Karimni o’z payg’ambariga uning payg’ambarligiga dalil hamda kishilar uchun dastur qilib yuborilgan. Ilmiy kashfiyotlarni tasdiqlash ilohiy kitobning asosiy maqsadlaridan emas. Lekin xudoning borligi va birligiga dalil sifatida osmon va yerdagi jismlar harakati, ularning yaratilishi haqida Qur'onda ayrim ma'lumotlar bo’lib, u nozil bo’lgan davrda, ya'ni bundan 14 asr oldin bunday ilmlar bo’lmagan sharoitda ularning bildirilishi Qur'onning Ollox tomonidan nozil bo’lganligiga yana bir dalildir.
Masalan: «Allox taollo aytadiki: biz shamollarni urchituvchi kilib yubordik» (Hijr surasi, 22-oyat). Ma'lumki o’simliklar hosil berishi uchun erkak hujayra bilan urg’ochi hujayra bir-biriga qo’shilishi lozim. Buni o’simlikshunoslik fanida changlatih deyiladi. Daraxtlar gullagan paytda ko’pincha bahorda ko’prok shamol kelib, daraxt novdalarini qimirlatadi va o’simliklar gullarining bir-biriga chatishi hosil bo’ladi. Buni o’simliklar ilmi tasdiklaydi. Bunday misollarni Qur'oni Karim oyatlaridan ko’plab keltirsa bo’ladi.
Qur'oni Karimda keltirilgan qoida va me'yorlar uch xil bo’ladi:
1 - E'tiqodga taalluqli qoida va me'yorlar: bunga oqil kishi e'tiqod qilishi lozim bo’lgan narsalar kiradi. Allohga uning farishtalariga, kitoblariga, payg’ambarlariga, qiyomat kuniga, o’lganidan so’ng tirilishiga ishonish;
2 - Axloqqa taaluqli qoida va me'yorlar. Bunga kishi qanday go’zal xulqlar Bilan ziynatlanishi va qanday yomon, yaramas xulqlardan uzoq bo’lishi ko’rsatilgan.
3 - Amaliyotga taalluqli qoida va me'yorlar. Bular insonning ishlari va so’zlari berilgan hukmlar bo’lib, boshqacha aytganda, Qur'on fiqihidir.