Mustaqil respublikamizda vijdon erkinligi va uning kafolatlanganligi.
1991yil 31 sentyabr O’zbekiston mustaqilligi kuni deb e’lon kilingandan sung uning 1992 yil 8 dekabrda kabul kilingan O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida vijdon erkinligi konun sifatida kafolatlangan. Ushbu asosiy konunning 31-moddasida bunday deb yozilgan: "Xamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Xar bir inson xoxlagan dinga extikod kilish yoki xech kaysi dinga extikod kilmaslik xukukiga ega. Diniy karashlarni majburan singdirishga yul kuyilmaydi".
1998 yil may oyida "Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar tugrisida" gi konunning yangi taxriri kabul kilingan, (Bu konunning mazmuni va axamiyati xaqida maxsus seminar mashgulotlarida fikr - muloxaza yuritilajak).
Xozirgi davrda respublikamizda 15 ta diniy konfessiya, yaxni uyushma mavjud bulib, bularning eng yiriklari islom, pravoslaviya, yaxudiylardir. Ular ixtiyorida 1702 tashkilot Adliya vazirligida ruyxatga olingan. Bulardan 1500 dan ziyodrogi machit va madrasalardir. 11 ta madrasada kadrlar tayyorlanmokda.
Mustaqillikning 8 yilligida respublikamizdan 24 ming fukaro xaj ziyoratini, 18 ming kishi umra safariga borib kelgan.
Diniy tashkilotlar va diniy munosabatlar.
Mustaqillik yillarida vijdon erkinligi prinsiplarini tiklash va unga og’ishmay amal qilish davr, kundalik hayot talabi va zaruriyatiga aylanib qoldi. 1991 yilda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to’g’risida»gi qonunni qabul qildi. 1998 yilda bu qonunning yangi tahriri qabul qilinib, 15 may kuni matbuotda e’lon qilindi va shu kundan e’tiboran u kuchga kirdi.
Mazkur Qonun 23 moddadan iborat. Uning 1-moddasida ushbu qonunning maqsadi nimalardan iborat ekanligi ochiq va ravshan bayon etilgan: «Ushbu Qonunning maqsadi har bir shaxsning vijdon erkinligi va diniy e’tiqod huquqini, dinga munosabatidan qat’inazar, fuqarolarning tengligini ta’minlash, shuningdek diniy tashkilotlarning faoliyati bilan bog’liq munosabatlarni tartibga solib turishdan iborat».
Qonunning 3-moddasi vijdon erkinligi huquqi haqida bo’lib, unda har bir fuqaro dinga munosabatini o’zi mustaqil aniqlashi, u har qanday dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega ekanligi va bu huquq esa O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi tomonidan kafolatlanajagi ta’kidlandi.
4-moddada fuqarolarning dinga munosabatlaridan qat’inazar, teng huquqliligi haqida so’z boradi. Rasmiy hujjatlarda fuqaroning dinga munosabati ko’rsatilishiga yo’l qo’yilmasligi ta’kidlanadi.
Vijdon erkinligi haqidagi qonunning 5-moddasida O’zbekiston Respublikasida din va diniy tashkilotlar davlatdan ajratilganligi ko’rsatilgan. Bu degani davlat diniy masalalar bilan shug’ullanmaydi, diniy tashkilot va diniy boshqarma ishlariga aralashmaydi. Din va diniy tashkilotlar ham davlat ishlariga aralashmasligi lozim. Lekin diniy tashkilotlar jamoat ishlarida ishtirok etish huquqiga egadirlar.
Shuningdek, mazkur moddada davlat turli diniy konfessiyalar o’rtasidagi tinchlik va totuvlikni qo’llab-quvvatlashi, konfessiyalar o’rtasida adovatni avj oldirishga, xususan, bir diniy konfessiyadagi dindorni boshqasiga kiritishga qaratilgan xatti-harakatlarga, missionerlikka yo’l qo’ymasligi ta’kidlangan.
Diniy tashkilotlarga O’zbekiston Respublikasida diniy xarakterga ega bo’lgan partiyalar tuzish, respublikadan tashqaridagi diniy partiyalarning bo’lim yoki filiallarini ochish man etiladi.
Dindan davlatga va Konstitutsiyaga qarshi targ’ibot olib borishda, dushmanlik, nafrat, millatlararo adovat uyg’otish, axloqiy negizlarni va fuqaroviy totuvlikni buzishda, bo’hton, vaziyatni beqarorlashtiruvchi uydirmalar tarqatishda, aholi o’rtasida vahima chiqarishda hamda davlatga, jamiyat va shaxsga qarshi qaratilgan boshqa xatti-harakatlarda foydalanishga yo’l qo’yilmaydi. Terrorizm, narkobiznes va uyushgan jinoyatchilikka ko’maklashadigan, shuningdek boshqa g’arazli maqsadlarni ko’zlovchi diniy tashkilotlar, oqimlar, sektalar va boshqalarning bunday faoliyatlari taqiqlanadi.
Fuqarolar dinga bo’lgan munosabatlaridan qat’inazar, ta’limning xilma-xil turlari va darajalarini egallashi mumkin. Qonunning 9-moddasida ko’rsatilishicha, diniy tashkilotlarning markaziy boshqaruv organlari ruhoniylarni va o’zlariga zarur bo’lgan diniy xodimlarni tayyorlash uchun diniy o’quv yurtlari tuzishga haqli. Diniy o’quv yurtlari O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro’yxat o’tkazilib, tegishli litsenziya olganidan keyin faoliyat ko’rsatish huquqiga ega bo’ladi.
Oliy va o’rta diniy o’quv yurtlarida ta’lim olish uchun fuqarolar O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuniga muvofiq umumiy majburiy o’rta ta’lim olganidan keyin qabul qilinadi.
Diniy ta’lim beruvchilar maxsus diniy ma’lumoti bor kishilar bo’lib, bolalarni o’qitish uchun diniy boshqarmaning yoki markazning ruxsatnomasiga ega bo’lishi kerak. Xususiy diniy ta’lim berishga yo’l qo’yilmaydi. Bu qonun-qoidalarni buzganlar qonun oldida javobgardirlar.
Diniy tashkilotlar diniy ta’lim olish uchun fuqarolarni chet elga yuborishlar va chet el fuqarolarini ta’lim olish uchun qabul qilishlari mumkin.
Diniy tashkilot - bu ma’lum dinga ishonuvchilar va ularning jamoalarining uyushmasidir (masjid, cherkov, sinagoga, diniy o’quv yurtlari va h.k. kabi). Uni tashkil etish uchun unga bir xil e’tiqodga ega bo’lgan kamida 100 kishi a’zo bo’lishi kerak. O’zbekiston Respublikasining har qanday fuqarosi 18 yoshga to’lganidan keyin ma’lum diniy jamiyatga a’zo bo’lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |