Islom modeli asosida moliya bozorini rivojlantirish

AN’ANAVIY VA ISLOM BANK TIZIMI O’RTASIDAGI FARQLAR
ISLOMIY MOLIYADA TAQIQLANGAN HARAKATLAR:
Foiz hisoblash va olish(riba)
Foiz
Spirtli ichimliklar, qimor o’yinlari, giyohvand moddalar, cho’chqa go’shti, shariat harom yoki nomaqbul deb hisoblagan boshqa narsalar bilan shug’ullanadigan biznesga investitsiyalar
Taqiqlangan investitsiyalar
Noaniqlik, tranzaksiyalar, chayqovchilik yoki haddan tashqari xavf bilan bog’liq
Xavf
ISLOM BANKINING ASOSIY RISKLARI
1
2
3
4
KREDIT RISKI
BOZOR RISKI
LIKVIDLILIK RISKI
OPERATSION RISK
ISLOM MODELI ASOSIDA MOLIYA BOZORINI RIVOJLANTIRISHNING XORIJ TAJRIBASI TAHLILI
Dunyo mamlakatlarida Islomiy banklar soni (2021-yil dekabr holatiga, birlikda)

Buyuk Britaniya o‘ttiz yildan oshiq vaqt mobaynida Islomiy moliya rivojlanishida yetakchi o‘rinni egallab kelmoqda. Islomiy moliya birinchi marta Buyuk Britaniyaga 1980-yillarda, Murabaha operatsiyalarini joriy qilish bilan kirib kelgan. Birinchi Buyuk Britaniya islom banki Al Baraka International 1982 yilda ishga tushirilgan. Shundan so‘ng savdo moliya, lizing va loyihalarni moliyalashtirishda buyurtma qilingan shariat talablariga javob beradigan mahsulotlar o‘sdi. Shu bilan birga, chakana Islomiy moliya xizmatlari taklifi sezilarli darajada oshdi va Buyuk Britaniyada yashovchi 2,5 milliondan ortiq musulmonlarga tanlov imkoniyatini taqdim etdi. Hozirda Buyuk Britaniyada shariat talablariga javob beradigan beshta bank mavjud (Abu Dabi Islom banki, Al-Rayan banki, London banki va Yaqin Sharq, Gatehouse banki, QIB UK), Islomiy moliyalashtirish xizmatlarini taklif qiluvchi yigirma muassasa mavjud. Ushbu rivojlanib borayotgan sohaga xizmat ko‘rsatish uchun islomiy moliya bo‘yicha professional ta’lim va o‘qitishning keng ko‘lamli dasturi ishlab chiqilgan. Hozirgi kunda to‘rtta professional institut va 70 ga yaqin universitet va biznes maktablari Islomiy moliya bo‘yicha malakalarga ega. Buyuk Britaniyada Islom Bond (Sukuk) bozori 2007 yilda boshlangan va o‘sishda davom etmoqda.

• Buyuk Britaniya o‘ttiz yildan oshiq vaqt mobaynida Islomiy moliya rivojlanishida yetakchi o‘rinni egallab kelmoqda. Islomiy moliya birinchi marta Buyuk Britaniyaga 1980-yillarda, Murabaha operatsiyalarini joriy qilish bilan kirib kelgan. Birinchi Buyuk Britaniya islom banki Al Baraka International 1982 yilda ishga tushirilgan. Shundan so‘ng savdo moliya, lizing va loyihalarni moliyalashtirishda buyurtma qilingan shariat talablariga javob beradigan mahsulotlar o‘sdi. Shu bilan birga, chakana Islomiy moliya xizmatlari taklifi sezilarli darajada oshdi va Buyuk Britaniyada yashovchi 2,5 milliondan ortiq musulmonlarga tanlov imkoniyatini taqdim etdi. Hozirda Buyuk Britaniyada shariat talablariga javob beradigan beshta bank mavjud (Abu Dabi Islom banki, Al-Rayan banki, London banki va Yaqin Sharq, Gatehouse banki, QIB UK), Islomiy moliyalashtirish xizmatlarini taklif qiluvchi yigirma muassasa mavjud. Ushbu rivojlanib borayotgan sohaga xizmat ko‘rsatish uchun islomiy moliya bo‘yicha professional ta’lim va o‘qitishning keng ko‘lamli dasturi ishlab chiqilgan. Hozirgi kunda to‘rtta professional institut va 70 ga yaqin universitet va biznes maktablari Islomiy moliya bo‘yicha malakalarga ega. Buyuk Britaniyada Islom Bond (Sukuk) bozori 2007 yilda boshlangan va o‘sishda davom etmoqda.
• Lyuksemburg Yevropada Islomiy Moliya vatani hisoblanadi, chunki bu erda G‘arbda birinchi Islom banki 1978 yilda ochilgan. Daral-Malal-Islami xalqaro moliyaviy guruhining qarorgohi Jenevada joylashgan.
• ABN AMRO, Societe Generate va JP Morgan Chase singari Yevropaning yirik banklari Islomiy moliyaviy darchasiga ega. Islomiy ipoteka Yevropada 2003 yil yozida paydo bo‘ldi, o‘shanda ikkita yirik bank - HSBC va Birlashgan Milliy bank Buyuk Britaniyada islomiy ipoteka kreditlarini berishni boshladilar. Amerika Banki Citibank islomiy moliyaviy tashkilotlar bilan uzoq vaqtdan beri hamkorlik qilib kelmoqda va islomiy moliyaviy fondlarga taxminan 1 mlrd.dollar ajratgan. 1997 yilda Citibank Bahraynda ustav kapitali 20 million dollar bo‘lgan investitsiya bankini ochdi. Ayni paytda 250 dan ortiq islomiy- moliyaviy tashkilotlarning kapitallashuvi taxminan 15 milliard dollarni tashkil etadi.