Islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti magirtratura bo

 
2.3-§ Лазер нурланишининг қутбланганлиги 
Лазер нурланишининг қутбланганлиги электромагнит тўлқинида 
электр майдон кучланганлик векторининг йўналганлигини ҳарактерлайди. 
Агарда ёруғлик дастасининг ҳар бир нуқтасида электр майдон кучланганлиги
вектори 
Е
нурланиш тарқалиш йўналишига кўндаланг текисликда бир тўғри 
чизиқ бўйлаб тебранса, бундай нурланишни чизиқли ёки ясси қутбланган 
нурланиш дейилади. Қутбланиш текисликлари ўзаро кўндаланг, фазалар 
фарқи ўзгармас катталикка эга бўлган икки чизиқли қутбланган 
нурланишларнинг йиғиндиси эллиптик қутбланган нурланишни беради. 

---

25 
Агарда қутбланиш текисликлари ўзаро перпендикуляр ва фазалар 
фарқи 

2 ёки 3

2 га тенг бўлган иккита чизиқли қутбланган нурланишнинг 
йиғиндиси доиравий қутбланган нурланишни ҳосил қилади. Агарда ёруғлик 
қутбланмаган бўлса, электромагнит тўлқиннинг электр майдон вектори 
унинг тарқалишига кўндаланг текисликда тасодифий йўналишларда 
тебраниши мумкин. Зарранинг юқори энергетик сатҳдан қуйи энергетик 
сатҳга спонтан ўтишида ҳосил бўлган ёруғлик квантининг қутбланиш ҳар 
қандай ихтиёрий йўналишда бўлиши мумкин. Шу спонтан ёруғлик кванти 
таъсирида ҳосил бўлган мажбурий ёруғлик квантининг қутбланиши ҳам уни 
мажбурловчи спонтан ёруғлик квантининг қутбланишидек бўлади. Шунинг 
учун чизиқли қутбланган ёруғлик нурланишини олиш учун лазернинг оптик 
резонатор 
ичига 
электромагнит 
тебранишларнинг 
электр 
майдон 
кучланганлиги векторини маълум берилган текисликдаги тебранишларини 
ўтказувчи оптик элемент, яъни қутблантиргич киритилади. Агарда оптик 
резонатор ичида чизиқли қутблантирувчи оптик элемент бўлмай, лазердан 
қутбланмаган нурланиш чиқаётган бўлса, у ҳолда нурланиш йўлига ундан 
керакли турдаги қутбланишли нурланишни ҳосил қилувчи махсус оптик 
элементлар қўйилиши мумкин. 

1

Б 

2
90
0
Е
S-ташкил 
этувчи 
Р-ташкил
этувчи 




А
кс э
ти
ш 
коэ
ф
ф
иц
иенти

B 
P 
S 
90 
60 
30 
20 
40 
60 
80 
100