Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti stansiya va podstansiyalarning elektr jihozlari

5.5.2. Qattiq shinalar tanlash

Yopiq TQ 6-10kV da qalin sim o‘rnatish va yig‘ma shinalar qattiq alyumin shinalar bilan bajariladi. Mis shinalar qimmatligi sababli hatto yuqori tok kuchlanishlarda ham ishlatilmaydi. 3000A gacha bo‘lgan toklarda bir va ikki tasmali shinalar ishlatiladi. Yuqori toklarda qutichasimon kesishmali shinalar tavsiya etiladi, chunki ular yaqinlik effektidan, yuza effekti sodir bo‘ladigan kam yo‘qotishni ta’minlaydi hamda sovish uchun yaxshi sharoit mavjud.

elektr uskuna yig‘ma shinalari va qalin sim o‘rnatish ochiq va yopiq TQ chegaralaridagi barcha kuchlanish tejovchi tok zichlovchi tekshirilmaydi.
Shinalar kesishmasi tanlovi qizish bo‘yicha olib boriladi, bunda nafaqat normal, ba’lki avariyadan keyingi rejim hamda remont vaqtidagi rejim, shina seksiyalari orasidagi tok taqsimlanishi imkoni hisobga olinadi. Tanlov sharti I_ishmax  I_rux, bunda I_rux – tanlangan kesishma shinalardagi tok, plasmas yoki farq qiladigan havo harorati B_0nom = 25C. Unda . Yakkalanmagan simlar va bo‘yalgan shinalar uchun B_rux=70C; B_0.NOM=25C, deb qabul qilinadi, unda , bunda I_rux.nom– havo haroratidagi tok B_0.NOM=25C da; B₀ – havoning haqiqiy harorati; B_rux – davomiy rejimdagi qizish harorati (shinalar uchun +70C).
Shinalarning termik chidamlilikka tekshirish qisqa tutashishda B_K  B_K.rux yoki q_min  q, bunda B_K – qisqa tutashish toki orqali shinalar qizish harorati; B_K.rux – qisqa tutashishdagi ruhsat etilgan shina qizish harorati; q_min – termik chidamlilikka minimal kesishma; q – tanlangan kesishma, sharti asosida bajariladi.
Ko‘pchilik, shinalar tuzulishining amaliy qo‘llanishida bu shartlarga amal qiladi, shuning uchun mexanik to‘lqinni e’tiborga olib PUE da elektrodinamik chidamlilik tekshiruvini talab qilmaydi.


5.5.3. Bir tasmali shinalar mexanik hisobi

Uch fazali qisqa tutashishda eng katta solishtirma kuchayish, N/m, quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

(45)
Fazalar orasidagi masofa shinalar parametridan ancha katta bo‘lganligi tufayli a>>2(b + h), unda forma koeffitsiyenti k_F=1.
Eng katta solishtirma kuchayish uch fazali shikastlanishda sodir bo‘ladi, shuning uchun keyingi hisob-kitobda uch fazali qisqa tutashishning zarbaviy toki hisobga olinadi. Indekslar (3) soddalashtirishlar maqsadida tushuriladi.
Bir zayilda taqsimlangan kuch F eguvchi moment hosil qiladi, Nm:
(46)
bunda l – shinali konstruktor izolyatori orasidagi ustunlar orasi uzunligi, m.
Eguvchi moment ta’sirida vujudga keladigan shina materiali kuchlanishi, MPa,
(47)
bunda W – o‘qga nisbatan shinalar qarshiligi momenti, kuch harakatiga perpendikulyar, sm³.
Shinalar mexanik mustahkam, agar _hisob  _rux, bunda _rux – shina materiyalidagi mexanik kuchlanish.