Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali “mashinasozlik texnologiyasi” kafedrasi

13.1.3. Ekspyuatatsiya paytida payvandlangan birikmaning mo'rtlashishi

Ishlash harorati va kuchlanishlar ta'sirida payvandlangan bo'g'inda sigmatizaTSiya, 475 graduslik mo'rtlik va radiatsiyaviy mo'rtlashuv jarayonlari paydo bo'lishi mumkin.

Sigmatizatsiya-Bu mo'rt va qattiq (6000 ... 8000 MPa) magnit bo'lmagan komponentning payvandlangan metall tuzilishidagi ko'rinishi bo'lib, u -faza deyiladi. Bu murakkab kristall panjara va o'zgaruvchan tarkibga ega bo'lgan intermetalik birikma. Shunday qilib,- 1000 soat davomida qizdirilgandan keyin 25-20 po'latda hosil bo'lgan fazada 51,82% Cr, 3% Ni, 1,1% Si, 0,61% Mn, 44,67% Fe mavjud. Uning choklarda ko'rinishi zarba kuchini keskin pasaytiradi.
25-20 turdagi po'latlarning austenitik choklarida sigmatizatsiya T = 650 ... 900 °C va ayniqsa, 800 ... 875 ° S da uzoq muddatli qizdirich vaqtida sodir bo'ladi. Bu holda, austenitdan nozik dispers karbidlarning cho'kishi va mahalliy austenite -. Bunday choklarda V, Cr, Mn, W, Ni, Co, Si, Nb, Cu sigmatizatsiyani tezlashtiradi. Uglerod bu jarayonga to'sqinlik qiladi.
18-8 turdagi po'latlarning austenitik-ferritli choklarida regeneratsiya natijasida 500...875 °C oralig'ida uzoq vaqt qizdirilganda sigmatizatsiya kuzatiladi. () ichiga temir -faza. Sigmatizatsiya tezligi va darajasi sezilarli darajada ferrit tarkibiga va uning legirlangan tabiatiga bog'liq, chunki -faza bevosita ferritda hosil bo'ladi. ko'rinish -Austenitli-ferritli payvand chokidagi fazalar ferritlashtiruvchi elementlar tomonidan osonlashtiriladi, austenitizatorlar, shu jumladan Mn choklarni sigmatizatsiyaga kamroq moyil qiladi.
Payvandlash metallining sigmatizatsiyasiga qarshi kurashning eng samarali vositasi T = 1000 ... 1150 °C ga qadar qizdirich, 1 soat ushlab turish va tez sovutishdir. Bunday holda, to'liq eritish ta'minlanadi.– austenitdagi Fazalar va choklarning xavfli haroratlarga keyingi immuniteti. Ammo A-Ф choklarida ferrit miqdori 5% dan oshmasligi kerak.
475 daraja mo'rtlik T = 325 ... 525 °C oralig'ida va ayniqsa 475 °C da uzoq muddatli qizdirich bilan bog'liq.
Bunday holda, kuchning oshishi kuzatiladi, süneklik va ayniqsa zarba kuchi pasayadi, elektr qarshiligi va MKKga qarshilik kamayadi. 475 graduslik mo'rtlik A-Ф po'latlariga xosdir.
Ushbu turdagi mo'rtlikni yo'q qilish uchun ferrit tarkibi 2 ... 5% gacha kamayadi yoki qattiqlashuv qo'llaniladi.
radiatsiyaviy mo'rtlashuv neytronlar ta'sirida yuzaga keladi va - zarralar. Bunday holda, metallarning kristall panjarasida H va He ning transmutaTSiyalari, shuningdek bo'sh joylar hosil bo'ladi, chunki qattiq jismlarning atomlari o'zlarining normal holatidan chiqib, interstitsiallarga o'tadi, bu uning kuchini oshiradi va egiluvchanligini pasaytiradi. asosiy metall va ayniqsa payvand choklari.
Bir hil po'latlar uchun buni T = 0,5 Tmelt gacha qizdirish yo'li bilan bartaraf etish mumkin. Ni>10% bo'lgan 25-20 turdagi po'latlar yoki C bilan 15-35 turdagi po'latlar neytron nurlanishida ko'proq samaradorlikka ega.0,02%. Nurlangan po'latlarning payvandlanishi (ta'mirlash) nurlanmaganlarga qaraganda kam. H va He ning ajralib chiqishi natijasida g'ovaklik kuzatiladi.