Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali “mashinasozlik texnologiyasi” kafedrasi

13.3. Payvandlash texnologiyasi
Qo'lda payvandlashhar qanday fazoviy holatda payvandlangan bo'g'inlarni olish imkonini beradi.
RDS ning asosiy vazifasi kerakli kimyoviy tarkib va ​​tuzilishga ega bo'lgan payvandlash metallini olishdir. Shunung uchun:
- payvandlash asosiy metallning minimal kirib borishi bilan ikkilanmasdan qisqa yoy bilan amalga oshiriladi;
- ftorid-kaltsiy tipidagi elektrodlarni ishlatish afzal;
- payvandlash Iw = (25 ... 30) de doimiy tokda teskari qutbda qisqa yoy bilan payvandlang.
Ba'zi austenitik po'latlarni payvandlash rejimi va elektrodlari haqida asosiy ma'lumotlar jadvalda keltirilgan. 23–25.
23-jadval
Austenitli po'latlarning RDS ning taxminiy rejimlari

Metall qalinligi, mm	Elektrod		Payvandlash oqimi payvandlash joyida, A
	diametri, mm	uzunligi, mm	kamki	vertikal	shiФt
2 gacha	2	150 - 200	30...50	-	-
2.5...3	3	225 - 250	70...100	50...80	45...75
3...8	3 - 4	250 - 300	85...140	75...130	65...120
8...12	4 - 5	300 - 400	85...160	75...150	65...130

24-jadval
Korroziyaga chidamlili po'latlarni umumiy va kristallararo korroziyaga qarshilik ko'rsatish uchun
payvandlash materiallari

po'lat darajasi	RDS	ARDS	ADS		CO2 tarkibida
	elektrod	sim	oqim	sim	sim
08X18H10T	Э-07X20Н9 (ОЗЛ-8)	Св-06X19H9T	AН-26	Св-06X19H9	Св-08X20Н9Г7T
07X18Н10T		Св-08X20Н9Г7T	AН-45	Св-08X20Н9Г7T
12X18H10T 06X18Н11	Э-08X20Н9Г2B (ОЗЛ-7, TSЛ-11)	Св-08X19Н10B Св-05X20Н9ФBС	AН-18 AН-18	Св-08X19Н10B Св-05X20Н9ФBС	Св-05X20Г9ФBС Св-08X19Н10B
	Э-08X19Н10Г2B (TST-15)
	Э-02X19Н9B (АНВ-13)
03X18Н11	Э-02X19Н9B (AНВ-13)	Св-01X19H19	Tavsiya etilmaydi		Tavsiya etilmaydi
	Э-02X21Н10Г2 (OЗЛ-22)
10H14Г14M4T	Э-07X20Н9 (OЗЛ-8) Э-04X20Н9 (OЗЛ-14A)	Св-06X19H9T Св-08X20Н9Г7T	AН-26 AН-45	Св-08X19Н10B Св-05X20Н9ФBС	Св-05X20Н9ФBС Св-08X19Н10B
10X14AГ15
07X21Г7AН5
08X17H13M2T 10X17H13M3T	Э-09X19Н10Г2M2B (НЖ-13)	Св-06X19Н10M3T	AН-26	Св-06X19Н10M3T	Св-06X19Н11M3TB Св-06X19Н10M3T
	Э-07X19Н11M3Г2Ф (ЭA-400/10у)	Св-08X19Н10M3B	AН-18	Св-06X20Н11M3TB
	Э-02X19Н18Г5AM3 (АНВ-17)	Св-06X20Н11M3TB	AН-45	Св-01X19Н18Г10AM4
08X17Н15M3T 03X21Н21M4НB	Э-02X20Н14Г2M2 (OЗЛ-20)	Св-01X19Н18Г10AM4	AН-18 AН-45	Св-01X19Н18Г10AM4	Tavsiya etilmaydi
	Э-02X25Н24M3AГ (АНВ-42)
	Э-02X19Н18Г5AM (АНВ-17)
02X8Н22С6	Э-02X17Н14С5 (OЗЛ-24)	Св-01Х12Н11С6 (ЭC-76)	-	-	-
	Э-02X12Н11С6 (АНВ-47)		-	-	-

25-jadval

Austenitli po’latlar, issiqlikka chidamlili po'latlar payvandlash uchun ishlatiladigan elektrodlar va payvandlash metallining xususiyatlari

	elektrod	turi depozitga qo'yilgan metall	T nazorati,С	ichida, MPa, uchun		Tuzilishi yotqizilgan metall
				104, h	105, h
12X18H9	TST-26	10X16H9M2	550	220	160	2...4% Ferrit
12X18H12T			600	170	140
08X16Н9M2			650	110	80
12X16Н13M2B	TST-7	10X18Н11M2Ф	600	-	160	3...5% Ferrit
	KTI-5		650	130	90
35X19Н10M2B	TST-5	12X20Н10MВФБ	600	220	220
12X16Н14В2БР	TST-16	10X18Н10В2Б	600	170	130
12X16Н9В2	TST-25	12X16Н9В4Б	700	130	90
10X16Н16В2БР	TST-23	12X15Н14В2Б	650	160	130	2...4% karbidlar (intermetalidlar)
12X14Н20В2БР			660	130	100
12X15Н25M6A	TST-10	12X15Н25M6	650	150	120
12X14Н20ВБР	AЗН-13-18	12X14н18В2Б	650	150	120
12X15В35В3T2	KTИ-7	30X13Н35В3Б2	650	220	180
20X25H20C	OЗЛ-9A	40X25Н6Г7	900	110	-
25X20N35C	TST-28	06X15Н60M15В6	950	140	-

Flyus ostida payvandlash- neft-kimyo muhandisligida qalinligi 3 dan 50 mm gacha bo'lgan austenitik po'latlarni payvandlashning asosiy usuli. Bu choklarning yaxshi shakllanishini, ularning tarkibi va xossalarining butun uzunlik bo'ylab barqarorligini, chayqalish va kraterlarning yo'qligini, legirlangan elementlarning minimal oksidlanishini, yuqori mahsuldorlik va sifatni ta'minlaydi.
Flyus ostida payvandlash uchun bir qator payvandlash simlari (ularning navlari 24, 26-jadvallarda keltirilgan) va kam kremniyli, Фtoridli yoki yuqori asosli oqimlardan foydalaniladi.
Payvandlash kichik qismning choklari bilan teskari polarit oqimida amalga oshiriladi. Shu bilan birga, yuqori ohmik qarshilik tufayli kam uglerodli simga nisbatan simning haddan tashqari chiqishi 1,5 ... 2,0 marta kamayadi. Austenitli po'latlarni payvandlash texnikasi va usullari an'anaviy po'latlarni payvandlash bilan deyarli bir xil.
26-jadval
Olovbardosh po'latlarni payvandlash uchun payvandlash materiallari

po'lat markasi	Sim markasi	Фlus markasi
08X18H10	08X18Н9Б	AН-18
08X1812Б		48-OФ-6M
09X16Н9M2	08X16Н8M2	AН-26, 48-OФ-6, ФTS-17
10X17Н13В2M	08X15Н9В4Б	AН-18
12X18H12T	10X16H25AM6	AН-18
20X23H18		48-OФ-6M
08X15Н35В4T	06X15Н35Г7В7M3T	48-OФ-6M, AНФ-23
10X15Н24В5T2Р	06X15Н24В5T2Р	AНФ-23
20X23H18	08X25Н20С2Р	AНФ-23
20X23Н35С	07X25Н50M9K9Б2Г3, ЭП-883	AНФ-23

Himoya gazlarida payvandlashda inert (argon, geliy), faol (CO2, N) gazlar va ularning aralashmalari ishlatiladi. Gazlardan foydalanish yoyning issiqlik samaradorligini va payvandlash zonasiga issiqlik kiritish shartlarini o'zgartirishga imkon beradi va payvandlash jarayonining texnologik imkoniyatlarini kengaytiradi.
Inert gazlarda payvandlash legirlangan elementlarning yuqori assimilyaTSiyasini va payvandlangan birikmaning xususiyatlarining barqarorligini ta'minlaydi.
Sarflanmagan va sarflanadigan elektrodlar bilan payvandlashni qo'llang.
TIG payvandlash (qo'shimchali yoki qo'shimchasiz) 4 ... 8 l / min argon oqimi tezligida I = 80 ... 250 A da doimiy tokda teskari qutbda qisqa yoy bilan payvandlang amalga oshiriladi.
Payvandlash haroratining aylanishini keng tartibga solishni ta'minlaydigan impulsli boshq payvandlash (ИДС) dan foydalanish ayniqsa samaralidir. ИДС bilan qizib ketish kamayadipayvandlangan bo'g'in va burilish, chokning yaxshi shakllanishi ta'minlanadi, ayniqsa kichik qalinlikdagi metallarni payvandlashda. ИДС strukturaning yo'nalishini yo'qotishga yordam beradi, bu esa HT hosil bo'lish ehtimolini kamaytiradi.
Eriydigan elektrod bilan payvandlash elektrod metallining oqim hosil qiluvchi toklarda amalga oshiriladi. Bu payvandlangan vannalarda metallning sachrashini yuqotadi va korroziya o'choqlarining shakllanishini yo'q qiladi. Erigan metallning oqimli uzatishni ta'minlash legirlovchi elementlarning yonib ketishini kamaytiradi va payvandlash 3 ... 5% O2 yoki 15 ... 20% CO2 bo'lgan argon aralashmasida amalga oshiriladi. Bu vodorod tufayli paydo bo'lgan go’vakliklarning paydo bo'lish xavfini kamaytiradi. Ammo O2 va CO2 qo'shilishi legirlangan elementlarning sachrashlarini va payvandlangan metallni uglirodi ko’payadi, bu esa tegishli simlardan foydalanishni talab qiladi (25-jadval).
Ba'zida argonga 3...10% azot qo'shiladi, u kuchli ostenizatsiya qiluvchi vosita bo'lib, strukturaning yaxshilanishiga va HT hosil bo'lishiga qarshilik ko'rsatadi.
CO2 da payvandlashdalegirlangan elementlari yonib ketadi (Ti, Al, Cr, Mn, Si) va payvandlangan metallning 0,02...0,04% karburizatsiyasi. Bu uning korroziyaga chidamlililigini keskin kamaytirishi mumkin. Shuning uchun CO2da payvandlash uchun kuchli karbid hosil qiluvchi (Ti, Nb, Al) bo'lgan simlar ishlatiladi. Bular Св-07Х18N9TYu, Св-08Х20N9S2BTYu, Св-06Х20N11M3TB va boshqalar payvandlash simlari (24-jadval).
Payvandlash 30 ... 190 A oqimlari va 6 ... 12 l / min gaz oqimi tezligida 0,5 ... 2,0 mm diametrli simlar bilan teskari polaritning to'g'ridan-to'g'ri oqimida amalga oshiriladi.
CO2 dagi payvandlashning kamchiliklari katta chayqalish (10 ... 12%) va metallga cho'ktiriladigan payvandlash joyida korroziya markazlarining shakllanishi. Yupqa simdan foydalanish va kam o'tish joylarida payvandlash chayqalishni kamaytiradi. Chayqalishdan himoya qilish uchun turli xil himoya kamalari qo'llaniladi.