Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmoliq filiali mustaqil ish,,kimyoviy texnologiya

Микроорганизмларни қуритилган ҳолда сақлаш. қуритиш микроорганизмларни сақлашни энг оддий усулидир. Кўплаб микроорганизмлар табиий шароитда (тупроқда, қумда, лойда) Ҳавода қуриган ҳолда ва турли хил озиқ овқат маҳсулотларида узоқ вақт яхши сақланади. қуриш жараёнида микроб хужайралари сувсизланади. Тирик хужайрада сувнинг миқдори массанинг 80-90% ини ташкил этади. қуритиш вақтида хужайра ўз таркибидаги эркин сувни йўқотади ва қолган 10−12% сувда микроорганизмларни ўсиши тўхтайди. қолган сувнинг 2−5% гача камайганида хужайра структураси билан махкам боғланган сув сақланади.
Шундай қилиб, қуритилган хужайрада биокимёвий реаксиялар тўхтатилади ёки айрим реаксиялар жуда хам секин кетади. Микроорганизмларни қуритишга чидамлилиги кўп факторларга: микроорганизмларнинг хоссаларига, мухитга ва ўстириш шароитига, қуритиш усулига, қолган сувга, сақлаш шароитига ва реактивасияга боғлиқ бўлади.
Минерал ёғ остида сақлаш. Минерал ёғ остида сақлаш усули лаборатория шароитида катта коллексияларни сақлаш учун қўлланилади. У оддийлиги билан бошқа усуллардан фарқланади, алохида асбоб-ускуналар талаб қилмайди ва турли хил микроорганизмларни хаёт фаолиятини ва белгиларини турғунлигини нисббатан узоқ вақтгача сақланишини таъминлайди.
Биринчи марта Люмьер ва Шевротьелар (Лумиере, Чевротиер, 1914) гонококларни сақлаш учун вазелин ёғи қўллашган. Усулнинг моҳияти қуйидагилардан иборат: микроорганизмлар культураси қулай озиқа мухитида ўстирилади ва устига стерилизасия қилинган вазелин ёғи қуйилади. ¨ғни қалинлиги (0,5−1,0 см) модда алмашиш жараёни тезлигини секинлаштиради ва озиқа мухити устки қисмини қуришдан сақлайди.
Аероб микроорганизмлар пробиркада агар-агар солинган озиқа мухитида (5−6 мл, 45⁰ бурчак ҳосил бўлган қилиб) ётқизилган холатда ўстирилади.
Анаероб шароитда ўсадиган бактерияларни, масалан, пропион кислотали бактерияларни агар-агар солинган мухит қалинлигига укол билан экилади. Сут ачитувчи бактерия ва айрим шуълали бактериялар ярим суюқ мухитда 0,25−0,40% ли агар-агарда ўстирилади.
Аспароген-микроорганизмларга улар ўсишининг стасионар фазаси бошланишида ёғ қуйиш энг яхши натижа беради. Спора Ҳосил бўлган қилувчиларга - спора пайдо бўлиш босқичида, актиномисетларга ва миселярли замбуруғларга 7−14 кундан кейин, ачитқи замбуруғларига эса 12−14 кун ўстиргандан кейин ёғ қуйиш мақсадга мувофиқдир.
Сақлаш учун ўта тозаланган тиббиётда ишлатиладиган вазелин ёғи қўлланилади. ¨ғни 60 минут автоклавда (1х10⁴ Па босимда) стерилизасия қилинади, кейин сувини чиқариб юбориш учун қуритиш шкафида 150⁰C хароратда қиздирилади ёки хона хароратида 2−3 кун ушлаб турилади. ¨ғ мухитни устки чеккасидан 1 см дан ошириб юбормасдан қуйилади. Микроорганизмлар 5⁰С хароратда ёки хона хароратида қоронғида сақланади.
Сақлаш муддати. Микроорганизмларни ёғ остида узоқ муддатга сақлаш вақтида хужайраларнинг нобуд бўлиш жараёни кетади. Шунинг учун хам микроорганизмларни йилига 1−2 марта ёғ остидан қайтадан экилиб турилади. Ачитқи замбуруғлари йилига бир марта қайта экилади. Миселиал замбуруғларни сақлашни бошида йилига бир марта қайта экилади, кейин икки-уч йилда қайтадан экилади.
Кўпчилик синалган сапрофит бактериялар вазелин ёғи остида қайтадан экилмасдан 8−14 йил ўз ҳаёт фаолиятини сақлаб туриш мумкин. Россия Фанлар Академияси Микроорганизмлар биокимёси ва физиологияси институти “микроорганизмлар тўплами” лабораториясида Баcиллус туркумига кирувчи 155 штамми ёғ остида сақланганда 6 йил муддатда ўз хаёт фаолиятини ўзгартирмасдан сақлаганлиги кузатилган.
Ёғ остида 4−5 йил муддатга Рҳизобиум, Псеудомонас, Азотобаcтер, Пропионибаcтериум, Артҳробаcтер, Миcроcоccус туркуми вакиллари муваффақиятли сақланган. Аероб граммусбат бактериялар ёғ остида сақлашга грамманфий бактерияларга нисбатан бирмунча чидамлироқдир.