Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti "elektronika va avtomatika" fakulteti "elektron apparatlarni ishlab chiqarish texnalogiyasi" kafedrasi

ARO‘ning paralel turining strukturaviy sxemasi 8.5 – rasmda keltirilgan. Bu yerda ARO‘ jarayoni paralel ulangan komparatorlar yordamida amalga oshiriladi. Komparatorning bo‘sag‘aviy kuchlanishi qarshiliklarning bo‘lish yordamida kvantlash qadamiga mutanosib ravishda tanlanadi. Shunday qilib kirishga berilgan U_kir kattaliklari chiqishda ma’lum bir unitar kod ko‘rinishiga keladi.

Unitar kodni ikkilak kodga aylantirish esa kod o‘zgartirgich yordamida amalga oshiriladi. Paralel o‘zgartirgichlar hozirgi paytda eng tezkor hisoblanadi 100 MGz diskretlash chastotasi bilan ishlash imkoniyatiga ega. Tayanch kuchlanishini bo‘lishga xizmat qiladigan qarshiliklarning kattaligi 1 om atrofida bo‘ladi.

8. 
   5-rasm. ARO‘ning paralel turining strukturaviy sxemasi
   

Ishni bajarish uchun ko‘rsatmalar.

Electronics Workbench dasturini ishga tushiring va uning sxema oynasida uch razryadli raqamli-analog o‘zgartkichning (RAO‘) sxemasini yig‘ing (8.6-rasm). Sxemada uchta kirish ikkilik signallari 1, 2, 4 ulab-uzgichlarni boshqaradi. Operatsion kuchaytirgichning (OK) teskari bog‘lanish zanjiridagi qarshilik 2 kOm bo‘lib R-2R zanjirning umumiy qarshiligiga teng. Shu sababli OK ning o‘tkazish koeffitsienti birga teng bo‘ladi. Kvantlash qadamining () qiymati tayanch kuchlanish E₀ va R-2R zanjirdagi zvenolar soniga bog‘liq. Masalan, tayanch kuchlanish E₀ =8B va R-2R zanjirdagi zvenolar soni uchta bo‘lganda kvantlash qadamining qiymati =1V bo‘ladi.

8. 
   6-rasm. Uch razryadli raqamli-analog o‘zgartkichning sxemasi
   

2. 
   RAO‘ ning chiqishiga multimetr (yoki voltmetr) ulab va ulab– uzgichlarni ishlatib kvantlash qadami E va Umax o‘lchang.
   

2. 
   O‘lchash natijalari bo‘yicha = E, va Umax=(23-1) tengliklar o‘rinli bo‘lishi tekshirib ko‘ring.
   

2. 
   Kirishdagi ikkilik signallarning hamma kombinatsiyalari uchun chiqishdagi kuchlanishlarning qiymatlarini yozib oling va natijalarni 1-jadvalga kiriting.
   

					8.1-jadval
	Kirishdagi ikkilik signallar				Chiqishdagi o‘nli
					signal, Uc h i q ,V
0		0		0
0		0		1
0		1		0
0		1		1
1		0		0
1		0		1
1		1		0
1		1		1

5. 
   RAO‘ ning ishlashini ossillograf yordamida tekshirish uchun sxemaning chiqishiga ossillograf ulang, ulab-uzgichlar kuchlanish bilan boshqariladigan kalitlarga almashtiring va kirish signallarning mantiqiy signallar generatori (Word Generator) orqali bering (8.7-rasm).
   

8. 
   7-rasm. Kirish signallaring mantiqiy signallar generatori (Word Generator) orqali berish
   

6. 
   Sxemani ishga tushirib natijalarni ossillograf va grafik analizatorning ekranida ko‘ring (8.8-rasm).
   

8. 
   8-rasm. Modellash natijalari
   

7. 
   OK ning teskari bog‘lanish zanjiridagi rezistorga parallel kondensator ulab past chastotalarning aktiv filtrini hosil qiling. Kondensatorning sig‘imini o‘zgartirish yo‘li bilan uning chiqish kuchlanishida pog‘onalar bo‘lmaydigan qiymatini aniqlang (8.9-rasm).
   

8. 
   9-rasm. OK ning teskari bog‘lanish zanjiridagi ossillogrammasi
   

2. 
   Analog va Raqamli o‘tkazgichning paralel tipdagi sxemasini Multisim dasturida yig‘ing va o‘tish jarayonlarini tushintiring.
   

8. 
   10-ras m. Analog va Raqamli o‘tkazgichning paralel tipdagi sxemasi
   

XULOSA

"Elektron qurilmalar" nomining o'zi signal va energiyani aylantirishning barcha jarayonlari elektronlar harakati tufayli yoki ularning bevosita ishtirokida sodir bo'lishini ko'rsatadi. Elektron qurilmaning axborot signallarini o'zgartiruvchisi sifatidagi asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: signallarni kuchaytirish, yaratish, uzatish, to'plash va saqlash, shuningdek ularni shovqin fonida tanlash.
Elektron qurilmalarni maqsadi, fizik xususiyatlari, asosiy elektr parametrlari, strukturaviy va texnologik xususiyatlari, ish muhitining turi va boshqalarga ko'ra tasniflash mumkin.
Signallar turiga va axborotni qayta ishlash usuliga qarab barcha mavjud elektron qurilmalar elektrokonvertatsiya qiluvchi, elektr yorug'lik, fotoelektrik, termoelektrik, akustoelektrik va mexanoelektriklarga bo'linadi.
Elektron qurilmalarni 2turi maavjud bo’lib ular raqamli va analog qurilmalardir.
Har qanday raqamli qurilmalarning eng oddiydan eng murakkablarigacha har doim bir xil tamoyilda ish olib boradi. U kirish signalini qabul qiladi, ularga ishlov berishni bajaradi, uzatadi, saqlaydi va chiqish signallarini hosil qiladi. Shu bilan bir qatorda, kirishdagi signalning har qanday о‘zgarishi chiqishdagi signalni darxol va albatta о‘zgarishiga olib kelishi shart emas.
Ushbu kurs ishini yozish davomida men elektroon qurilmalar va ularning turlari bo’yicha ko’plab ma’lumotlarga ega bo’ldim. Analogli qurilmalarning ishlashi bilan tanishib chiqdim.