Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti elektrodinamika va radioto

Nazorat savollari

1. 
   Eneriya balansi deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Vaqt o‘tishi bilan energiya qiymati qanday sabablarga ko‘ra o‘zgaradi?
   
3. 
   Poynting teoremasi nimani xarakterlaydi?
   
4. 
   Cheklangan S yuzali fazoning hajmidan chiquvchi nurlanish quvvvati qanday aniqlanadi?
   

9 -ma’ruza. Elektromagnit to‘lqinlarning nurlanishi
Reja:

1. 
   Elementar elektr tebratgich
   
2. 
   Elementar elektr tebratgich maydoni tuzilishining tahlili
   
3. 
   Garmonik toklarning nurlatish quvvati
   

1.Elementar elektr tebratgich

Elementar elektr tebratgich deb – butun uzunligi bo‘ylab doimiy amplituda va fazaga ega bo‘lgan va o‘lchamlari ishchi to‘lqin uzunligidan ancha kichik bo‘lgan sim bo‘lagiga aytiladi.

Bu tebratgich, nurlatuvchi tizimlarni tahlil qilishda katta qulayliklar yaratadigan ideallashtirilgan tizim hisoblanadi. Ideallashtirilgan deyilishiga sabab esa, butun uzunligi bo‘yicha o‘zgarmas to‘lqin amplitudasi va fazasiga ega bo‘lgan tebratgichni yaratish mumkin bo‘lmaganligidir.

Elementar elektr tebratgichni o‘rganish, antennaning to‘lqin nurlatish jarayonini tushunish uchun judda ham muhim. Tok oqayotgan har qanday o‘tkazgichni elementar elektr tebratgichlardan tashkil topgan nurlantiruvchi tizim deb hisoblash mumkin. Bunda, toklar orqali hosil qilinadigan maydoni aniqlashda superpozitsiya usullaridan foydalanish, ya’ni antennani elementar tebratgichlarning yig‘indisi sifatida ko‘rib chiqish mumkin.

9.1-rasm. Gers dipoli yordamida elektromagnit to‘lqinlarning hosil qilinishi

parametrlari bilan tavsiflanuvchi, cheksiz bir jinsli izotrop o‘tkazmas muhitda joylashgan elementar elektr tebratgichning maydonini tahlil qilamiz. Tebratgichdagi tokni ma’lum qonun bo‘yicha o‘zgaruvchi chetki tok deb hisoblaymiz. Tebratgichlar tomonidan hosil qilinuvchi maydon kompleks amplitudalar usuli bilan ko‘rib chiqilayotgani sababli I_chet tokining o‘rniga kompleks kattalik kirgizamiz.

Shunday qilib, masalan berilgan tok taqsimlanish maydonini topishga aylanadi. Birinchi vektor potensiali ni topamiz. Buning uchun sferik koordinatalar tizimi (r, φ, θ) dan foydalanamiz. Uning qutb o‘qi (o x z) tebratgichning o‘qi bilan mos keladi, koordinatalar boshi esa uning markazida turadi.

(9.1)

bunda

vektori vektori potensiali bilan nisbati bilan bog‘langan.

vektorini formulasi orqali topish mumkin, ammo magnit maydon kuchlanganligini topib vektorini Maksvellning birinchi tenglamasidan topish osonroq

. (9.2)