Ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети “Кончилик иши ва металургия” факултети

Yoyli pechlarning elektr xususiyatlari.
Yoyli pechlar meyorida ishlashi uchun elektr va issiqlik xususiyatlarini hamda eritishning texnologik asosini mukammlar o’rganish kerak bo’ladi. Bu uchta holat pechning ishlash jarayoniga o’zaro chambarchas bog’liqdir. Bulardan har birini alohida ko’rib chiqamiz.



Yoyli pechlarni tok bilan ta’minlash sxemasi Rasmda keltirilgan.
Bu sxemada bir faza uchun poech qurilmalari alohida sohalaridagi barcha aktiv va induktiv qarshiligi mos ravishda birlashtiriladi.
Elektr xarakteristika tuzish uchun quyidagi shartlar qabul qilingan:

1. Tarmoq kuchlanish va qarshiligi tik kuchiga bog’liq bo’lmaydi va ular doimiy qiymatga ega bo’ladi.

   
   

2. Tok va kuchlanishning o’zgarishi sinusoidal bo’yicha sodir bo’ladi.

   
   

3. Elektr yoyi bir jinsli elektrodlar orasida yonishi hosil bo’ladi. Ularning qarshiligi faol hisoblanadi.

   
   

4. Shlak va metal qarshiligi 0 ga teng.

   
   

5. Tok, kuchlanish va qarshiliklar qalohida fazalarda bir xil.

   
   

Bu sxemani Om qonuniga muvofiq quyidagicha ifodalash mumkin.
I = 
bu asosida hamma tegishli xususiyatli kattaliklar olingan.
Uch fazali pech qurilmalari uchun
Umumiy quvvat S=3UI kVA
Induktiv quvvat Q=3Ix  kVAr
Faol quvvat 
Elektr quvvatining yo’qolishi R_e.y = 
Elektr yoylarining quvvati 
Yoylardagi kuchlanish  V
Quvvat koeffitsiyenti cos
Elektrik F.I.K. 
Bu xususiyatlardan ko’rinib turibdiki, yoy quvvatini, elektrik f.i.k ni va pech qurilmalarining quvvat koeffitsiyentini oshirish uchun kuchlanish U ning oshishi, qarshilik r va x kamayishini oshirishni o’rganish maqsadga muvofiq. Bunda induktiv qarshilikni kamaytirishni ma’lum bir chegaragacha ya’ni yoylarning ezviy yonishini buzilishiga olib keladi. Buning oqibatida o’ta kuchli miqdordagi ekspluatasion toklarning qisqa tutashuvi ro’y beradi.
Katta hajmli pechlarda (40t) quyidagi qator konstruktiv o’lchamlar qo’llaniladi.

1. tok yo’nalishi uzunligini qisqartirish; “qisqa tarmoq” yo’li bilan transformetrlarni pechga yaqinroq joylashtirish, kek uzatuvchi qismlarni qulayroq rotsional joylashtirish.

   
   

2. “qisqa tarmoq” holatining maxsus sxemasini qo’llash, ya’ni tok yp’nalishi, kabel va shinalarning maksimal darajada yaqinlashtirish.

   
   

5. shina uzatishi konstruktiv elementlarini magnitli va magnitsiz po’lat bilan almashtirish.

   
   

Pech transformetorlarining ichki qarshiligini kamaytirish.
Aktiv qarshilikni qisqartirish natijasida (doimiy tokda) elektr yo’qolishining kamayishiga va elektr qurilmalarining f.i.k. oshishiga olib keladi. O’rtacha elektr yo’qolishi 8*12% ni tashkil qiladi va bu qiymat quyidagi elektr qurimalarga quyidagicha taqsimlanadi. %
Shinalar va yuqori kuchlanishli apparatlarda va transformatorlarda 2-3%
Shinalar va kichik hajmli kabelda 3-4%
Elektr saqlagichlarda 0.5-1%
Elektrodlarda 3-4(6)%
Aktiv qarshilikni kamaytrish uchun (umuman deganda induktiv qarshilikni ham) quyidagi sharoitlarda ishlash zarurdir.

1. kichik solishtirma qarshilikli elektrodlar qo’llash va ularni bir biri bilan

   
   

2. Tok quyidagi borcha kontaklarni holati bo’lishi, kontaktlar sonini qisqartirish

   
   

3. Kichik kontaktlar qarshilikli elektrosaqlagichlarni o’rnatish

   
   

Yoylarning elektr xususiyatlarininig nazariyasi 5 rasmda ifodalangan