Таянч суз ва иборалар ПЭЁП ларининг энергетик характеристикалари; ПЭЁП ларининг ишчи (технологик) характеристикалари; ПЭЁП ларининг алмаштириш схемаси; ПЭЁП ларининг минимум электр энергияси сарф қилиш оптимал режими; ПЭЁП ларининг максимал ишлаб чикарувчанлик оптимал режими; ПЭЁП ларининг иш режими; фойдали куввати; тула кувват; кувват коэффиценти; ишлаб чикарувчанлик.
Kirish Prezidentimiz Mirziyoyev Shavkat Miromanovich O‘zbekiston Respublikasining yaqin besh yillikda qo‘yilgan strategik masalalar yuzasidan Oliy majlisda so‘zlagan nutqlarida, 2017 – 2021 – yillarda O‘zbekistonni yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi loyihasini keng muhokama qilish davomida kelib tushgan takliflarni inobatga olgan holda, 2017 – yil uchun mo‘ljallangan iqtisodiy va ijtimoiy dasturning ustuvor yo‘nalishini taklif etdi.
“… Hozirgi dunyoda hech qaysi mamlakat, shu jumladan O‘zbekiston Respublikasi ham boshqalardan ajralgan hudud emas. Bu mamlakatlar jahon xo‘jalik aloqalarining muayyan jug‘rofiy va siyosiy tuzumlari tarkibiga kiradi.
O‘zbekiston zaminida mavjud bo‘lgan boyliklarga ega davlatlar jahon xaritasida ko‘p emas. Bu esa butun dunyoga mashhur chet el kompaniyalari va banklarning e’tiborini jalb etishi aniq.
O‘zbekiston o‘z yer osti boyliklari bilan haqli suratda faxrlanadi — bu yerda mashhur Mendeleyev davriy sistemasining deyarli barcha elementlari topilgan. Hozirga qadar — 2,7 mingga yaqin turli foydali qazilma konlari va ma’dan namoyon bo‘lgan istiqbolli joylar aniqlangan.
Har yili Respublika konlaridan taxminan 5,5 milliard dollorlik miqdorda foydali qazilmalar olinmoqda va ular yoniga 6 – 7 milliard dollorlik yangi zahuralar qo‘shmoqda. Bir qator foydali qazilmalar jumladan: oltin, uran, volfram, kaliy tuzlari, fosforitlar, koalinlar bo‘yicha O‘zbekiston tasdiqlangan zahiralar va istiqbolli rudalar jihatidan MDH dagina emas balki butun dunyoda ham yetakchi o‘rinni egallaydi.
Elektr yoyli pechlarda po’lat va ferroqotishmalar olish dunyoda keng tarqalgan va hozirgi zamonda dunyo talablariga javob beradigan ekologik toza material va modda tejamkorlik asosida ishlaydigan texnologik jarayonga kiradi. Eski qurilgan pechlarning zamonaviyga aylantirish ana shu usulda dunyo bo’yicha keng qo’llanilib kelinyapti. Yoyli pechlarning tuzilish sxemasi birinchi rasmda keltirilgan.
Pechlarning asosiy yutuqlari ularning issiqlik olish texnologiyalarining tozalikligi, ularning elektr tejamkorligi, eritish vaqti qisqaligi va boshqalardir.
Hamdo’stlik davlatlarda elektr yoyli pechlarni tarqalishi XX asr I yarmida boshlangandir. Hozir bu texnologiya MDH davlatlarda Rossiya, Ukraina, Qozog’iston va bir qancha boshqa davlatlarda keng tarqalgan. Ishlab turgan pechlarning hajmi (suyuq metall bo’yicha) 3 m dan 250 t. gacha mavjuddir. O’zbekistonda elektr yoyli pechlarda po’lat eritish APO O’zmetkombinatda boshlangan. Unda 13 fevral 1978 yilda birinchi nomerli e.p.e. pechni ishga tushurilgan. O’sha yili dekabr oyda 2 e/p/e pech ishga tushdi. 1979 yil sentabr oyda 3 e/p/e pech ishga tushdi. Va nihoyat 2002-yil avgust oyida APO “O’zmetkombinat” eng zamonaviy dunyo talablariga javob beradigan DSP100-UM3 ishga tushurildi. Pechlarni hajmi 100 t tashkil qiladi.
DSP pech dunyo talablariga javob beradi, 1 sutkada 22 po’lat eritish imkoniyatiga egadir. Pech AKOS agregati bilan birga ishlaydi va 1 yilda 550-600 ming tonna po’lat eritish qobiliyatiga egadir. Hamma pechlarni ishga tushurilsa, kombinat 1 yilda 1,5-2 mln tonna po’lat ishlab chiqarish O’zbekiston talabini to’liq bajarilsa bo’ladi.
APO “O’zmetkombinat” boshqa elektr yoyli pechlar Navoiy KMK (5 pech), Olmaliq KMK (2 pech) va bir qancha Mashinasozlik zavodlarida muayyan ishlab turibdi. 2010-2012 yilda Toshkent shahar Sergeli tumanida O’zbekiston, Xitoy, Rossiya va AQSH qo’shma truba ishlab chiqarish zavodida 3 elektr pechi qurilishi rejalatilgan va qurulyapti. Ko’rilgan misollardan ko’rinib turibdiki, elektr pechlarida po’lat va ferroqotishmalar olish butun dunyo bilan ham ohangda O’zbekistonda ham keng tarqalmoqda va bu texnologiya kelajagi porloqdir.
