Islom iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar fakulteti axborot xavfsizligini boshqarish mutaxassisligi

O‘ZBEKISTON XALQARO ISLOM AKADEMIYASI
ISLOM IQTISODIYOTI VA XALQARO MUNOSABATLAR FAKULTETI
AXBOROT XAVFSIZLIGINI BOSHQARISH MUTAXASSISLIGI

“Telekommunikatsiya tizimlarida axborot xavfsizligi” fanidan

10-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Vinijer shifrlash algoritmi
Bajardi: Qodirova Dilafruz
Qabul qildi: Xodjayeva M.S.

Toshkent 2022

10-AMALI MASHG’ULOT
Mavzu: Vinijer shifrlash algoritmi
Maqsad: Vinijer shifrlash algoritmini ishlatish

Nazariy qism:
Kalit yordamida o‘rin almashtirish. Oddiy o‘rin almashtirish usulidan tashqari kalit yordamida o‘rin almashtirish usuli ham mavjud. Shifrlash jadvalidan kalit orqali foydalaniladi.
Bu usulda kalit simvollariga mos holda ochiq matnning uzunligidan kelib chiqib NxM jadvali tuziladi va ochiq matnni (T₀) ustun bo‘yicha joylashtirilib chiqiladi. So‘ngra kalit simvollari alfavit tartibida tartiblanib, ustun bo‘yicha o‘rin almashtiriladi, qator bo‘yicha o‘qilib shifrlangan matnga (T₁) ega bo‘linadi va bloklarga bo‘linadi.
Qator bo‘yicha 4 tadan bloklarga bo‘lib, simvollar ketma-ketligidagi shifrlangan matnni olamiz. Shuni e’tiborga olish kerakki, agar qatorda ketma-ket ikkita bir xil harf kelsa, chap tarafdan kelayotgan harf birinchi raqamlanadi, keyin esa ikkinchisi raqamlanadi va shifrlangan matn hosil qilinadi.
Т₁= ГЛЮКУВОИАКИЗЛНБЖДСБАКУААТЕТЕ;
Shifrni ochishda teskari jarayon amalga oshiriladi. Shifrlanish jarayoni qadamma - qadam amalga oshirilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.


Ikki tomonlama o‘rin almashtirish usuli. Bu usulda kalit sifatida ustun va qatordagi harflar tartibidagi sonlardan foydalaniladi. Avvalam bor kalit simvollariga qarab jadval tuziladi va ochiq T₀ matn qator shaklda joylashtirilib chiqiladi, so‘ngra esa raqamlar navbatma - navbat tartiblanib, avval qator, so‘ngra esa ustun o‘rni almashtiriladi va jadvaldagi ma’lumot qator bo‘yicha o‘qilib T₁ga ega bo‘linadi.
Masalan: «Интилганга толе ёр» ochiq matni shifrlash talab etilsin. Bu yerda kalit bo‘lib 1342 va 2314 xizmat qiladi. Yaxshiroq izohlanishi uchun K₁=1342 qator sifatida va K₂=2314 ustun sifatida belgilab olamiz.
4x4 jadval yaratib T₀ qator bo‘yicha yozamiz
Vernam va Vijiner shifrlash algoritmi
Xozirgi vaqtda axborotlarni himoyalashni ta’minlashning qandaydir biror texnik usuli yoki vositasi mavjud emas, ammo ko‘p xavfsizlik muammolarini yechishda kriptografiya va axborotlarni kriptoo‘xshash almashtirishlari ishlatiladi.


Vernamning shifrlash usuli. Vernamning shifrlash tizimi modul qiymati m=2 bo‘lgan Vijiner shifrlash tizimining bir qismi hisoblanib, 1926-yilda bu usulning aniq ko‘rinishi ishlab chiqiladi. Gilbertom Vernam AT&SShA firmasi xomiyligi ostida kiruvchi matn sifatida ikkilik sanoq sistemasidan foydalandi. Shifrlashda birinchi Ingliz alfavitidagi(A,B...Z). Matnning xar bir xarfi 5-bit bo‘lakli (b0,b1…b4) Bado raqami bilan kodlanadi. Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi ikkilik kalitlar k0,k1,k2, avval kitobsimon lentaga yoziladi. Quyidagi rasmda uzatilayotgan axborotni Vernam usuli orqali shifrlash ko‘rsatilgan (2.1- rasm).

2.1- rasm. Vernam usuli orqali shifrlash

Kiruvchi matnni shifrlashda x-kiruvchi matn ikkilik ko‘rinishiga o‘tkaziladi va ikkilik modul ostida ikkilik ketma-ketlikdagi k-kalit bilan shifrlash amalga oshiriladi. U shifrlangan yozuv:
Shifrni ochishda yozuvdagi har bir ikkilik modul ostidagi belgilar k-kalit ketma-ketligi bilan tuziladi.

DAstur kodi

// C++ code to implement Vigenere Cipher
#include
using namespace std;

// This function generates the key in

// a cyclic manner until it's length isi'nt
// equal to the length of original text
string generateKey(string str, string key)
{
int x = str.size();

for (int i = 0; ; i++)

{
if (x == i)
i = 0;
if (key.size() == str.size())
break;
key.push_back(key[i]);
}
return key;
}

// This function returns the encrypted text

// generated with the help of the key
string cipherText(string str, string key)
{
string cipher_text;

for (int i = 0; i < str.size(); i++)

{
// converting in range 0-25
char x = (str[i] + key[i]) %26;

// convert into alphabets(ASCII)

x += 'A';

cipher_text.push_back(x);

}
return cipher_text;
}

// This function decrypts the encrypted text

// and returns the original text
string originalText(string cipher_text, string key)
{
string orig_text;

for (int i = 0 ; i < cipher_text.size(); i++)

{
// converting in range 0-25
char x = (cipher_text[i] - key[i] + 26) %26;

// convert into alphabets(ASCII)

x += 'A';
orig_text.push_back(x);
}
return orig_text;
}

// Driver program to test the above function

int main()
{
string str = "GEEKSFORGEEKS";
string keyword = "AYUSH";
string key = generateKey(str, keyword);
string cipher_text = cipherText(str, key);
cout << "Ciphertext : "
<< cipher_text << "\n";
cout << "Original/Decrypted Text : "
<< originalText(cipher_text, key);
return 0;
}
Olingan natija


Shiflangan ma’lumot:
Ciphertext : GCYCZFMLYLEIM
Original/Decrypted Text : GEEKSFORGEEKS