Islom dini musulmon mamlakatlari san`atida o`z izini qoldirdi

Ummaviylar davrida ilm-fan. Sharqshunos olimlar “arab-musulmon madaniyati”ni yoritar ekanlar, shubhasiz Xalifalikda taraqqiy etgan ilm-fan xususida to`xtalmay o`tmaganlar. Biroq ularning deyarli barchasida abbosiylar davrida gullab-yashnagan fan tarmoqlari va ularni taraqqiy etishiga benihoya ulkan hissa qo`shgan allomalarning ilmiy izlanishlari hamda fan sohasidagi yutuqlari yoritilgan. Buning sababini tarixchi olim Bahrom Abduhalimov quyidagicha izohlaydi: “Ummaviylar hukmronligi davrida diniy ilmlar va arab tiliga e`tibor berilgan bo`lsa, Abbosiylar davriga kelib tabiiy fanlarga bo`lgan qiziqish ortdi²⁹”. Lekin bu ummaviylar davrida ilmiy izlanishlar umuman bo`lmagan degan xulosaga kelishimizga asos bo`lolmaydi. “Sharq va G`arb” monografiyasi muallifi Fozila Sulaymonova o`zining “Islom va ilm” maqolasida ummaviylar davri ilm-faniga qisqacha to`xtalib, quyidagi ma`lumotlarni taqdim etadi: “Xalifalikda ilmiy izlanishlar erta, Ummaviylar davridayoq boshlandi, ko`plab suryoniy olimlar xalifalar saroyida xizmat qildilar. Bular orasida Sever Sebaxt (VII asr), Jirjis Usquf, Ya`qub Ruhaviy (640-702) va boshqalar bor edi. Ular yunon tilidagi qator asarlarni suryoniy tiliga o`girganlar³⁰”.