Ishqqa oid qirq qoida

A.Z. Zaxara 

 

«ShIRIN ShAKKOKLIK» 

Roman 

 

So'fiylar Qur'onning birinchi - «Al Fotiha» 

surasiga va uning birinchi «Bismi Allahi Ar-

Rahmoni Ar-Rahim» (Mehribon va rahmli 

Alloh nomi bilan boshlayman) oyatiga jo 

bo'lgan sir haqida gapiradilar. Va 

Bismillohning mohiyati «ba» harfidir. Va «ba» 

harfi ostida nuqta bordir. Butun koinot mana 

shu «ba» harfi ostidagi nuqtadadir. 

«Masnaviylar «B» harfidan boshlanadi. 

Romanning har bir bobi ham shunday 

boshlangan... 

 

 

 

---

SO'ZBOShI 

 

Diniy ziddiyatlar, siyosiy bahslar va hokimiyat 

uchun olib borilgan tinimsiz kurashlar tufayli 

o'n uchinchi asrda Anatoliyada ahvol juda 

suronli edi. G'arbda salibchilar Ierusalimga 

ketayotib, Konstantinopolni (Rimning sharqiy 

imperiyasi - Vizantiyaning poytaxti bo'lgan 

hozirgi Istanbulni) bosib olgan va talon-toroj 

qilgan edilar, bu esa Vizantiya imperiyasining 

inqirozga yuz tutishiga olib kelgan edi. 

Sharqdan esa harbiy daho Chingizxon 

boshchiligidagi qo'shin jadal olg'a siljib 

kelayotgan edi. Markazda esa, Vizantiya 

o'zining yo'qotgan kuch-qudratini qayta 

tiklashga urinayotgan chog'ida, turk qabilalari 

o'zaro jang qilishardi. Bu xristianlar xristianlar 

bilan, xristianlar musulmonlar bilan, 

musulmonlar musulmonlar bilan jang olib 

borayotgan bemisl xaos (boshboshdoqlik, 

tartibsizlik) davri edi. Qayoqqa qaramang, 

hammayoqdan nafrat va azobu uqubat, boz 

---

ustiga kelajak vahimasi ham ufurib turardi. 

Mana shu xaosning markazida taniqli islom 

ulamosi Jaloliddin Rumiy yashar edi. Uni 

Mavlono - «Ustoz» deb atar edilar, chunki 

Konyaning o'zida va undan tashqarida uning 

minglab shogirdlari bor edi va barcha 

musulmonlar uni o'zlarining yo'lchi yulduzlari 

deb hisoblar edilar. 

1244 yil Rumiy o'zining g'ayrioddiy xulqu 

atvori va noshar'iy nutqlari bilan ajralib 

turadigan, darbadar darvish - Shams bilan 

uchrashadi. Bu uchrashuv har ikkisining ham 

hayotini o'zgartirib yuboradi. Ayni paytda bu 

uchrashuv, so'fiylar ikki ummonning 

birlashuviga qiyos etgan, mustahkam va 

hayratlanarli do'stlikning boshlanishiga ham 

olib keladi. Bu g'alati inson bilan tanishgach, 

Rumiy o'z ta'limotining bosh yo'nalishidan 

chetlashib, ehtirosli sufiy shoirga, ishq 

targ'ibotchisiga va darvishlar ekstatik holga 

olib keluvchi raqs uslubining yaratuvchisiga 

aylanadi. Omma ongiga fanatizm 

---

(mutaassiblik) o'ta singdirilgan va shu bilan 

bog'liq ziddiyatlar va to'qnashuvlar davrida 

Rumiy barcha insonlarni bir-biridan (e'tiqodi 

bo'yicha) ajratmaydigan yalpi umumiy 

ma'naviyatni yoqlab chiqdi. O'sha vaqtda ham 

hozirgi kunlardagiday, e'tiqodi boshqa 

odamlarga qarshi tashqi jangni jihod deb 

hisoblaydigan ko'pchilikning qarashlariga 

qarshi o'laroq, Rumiy insonni o'z soxta 

«men»iga, o'z nafsiga qarshi ichki jang olib 

borishi va g'alabasiga olib keladigan jihodni 

himoya qildi. 

Bu g'oyalarni yoqlovchilar uncha ko'p emas 

edi, shuningdek hamma ham o'z qalbini ishq 

uchun ocha olmas edi. Shams bilan Rumiy 

oralaridagi ma'naviy bog'lanish turli g'iybatlar, 

egri qarashlar va hujumlar manbaiga aylandi. 

Ularni tushunishmas, ularga hasad qilishar, 

balchiqqa bular edilar va oxir-oqibat eng yaqin 

kishilari ularga xiyonat qilishdi. Birinchi 

uchrashuvlaridan keyin uch yil o'tgach, ular 

fojiali tarzda bir-birlari bilan ajrashdilar. 

---

Lekin bu tugallangan voqea emas. 

Aslida bu tarixning nihoyasi yo'q. Va hozir, 

sakkiz asrdan keyin ham, Shams va Rumiy 

ruhlari hamon tirik va oralarimizda ufurib 

turibdi. 

 

 

Qotil