Ishlarini bajarilish tartibi

Nitrobenzol sintezi 
Kerakli reaktivlar:
Benzol -18ml yoki 15,6 gr (0,2 mol), Nitrat kislota- 20 ml (0,29 mol), Sul’fat 
kislota(d=1,84)- 25 ml (0,45 mol), Natriy karbonat; kalsiy xlorid.
Reaksiya tenglamasi:
C
6
H
6
HONO
2
H
2
SO
4
C
6
H
5
NO
2
H
2
O
 
Ishdan maqsad:
Toza holdagi nitrobenzol olish.
 
Ishning borish: Tajriba mo’rili shkafda olib boriladi. 
200 ml sig’imli, yumaloq tubli kolbada nitrat kislota va sul’fat kislotalar sovitib turilran holda 
ohistalik bilan aralashtiriladi. Kolbaga havo sovitkichi o’rnatilib, uy temperaturasigacha sovitilgan 
aralashmaga chayqatib turilgan holda oz-ozdan (2-3 ml) benzol quyiladi. Temperaturani 50
0
C 
atrofida ushlab
turish uchun kolba suv hammomiga tushiriladi. Ko’rsatilgan miqdordagi benzol 
quyib bo’lingandan so’ng, suv hammomining temperaturasi 60 
0
C ga ko’tarilib, aralashtirib 
turilgan holda reaksiya 45 minut davom ettiriladi. Reaksiya davoida 
M –
dinitrobenzol hosil 
bo’lmasligi uchun temperaturani bir me’yorda ushlash kerak. So’ngra reaksion aralashma sovitilib, 
ajratgich voronkaga quyiladi va kislotali qavatni nitrobenzolli qavatdan ajratiladi. Nitrobenzol 
oldin suv, so’ngra 3-5% li soda erimasi bilan karbonat angidrid gazi chiqib tugaguncha yuviladi 
(bunda ajratgich vorokaning yuqori og’zi ochiq bo’lishi kerak ). Nitrobenzolni suvli qismdah 
ajratib, quritish uchun kal’siy xloridi bo’lgan va havo sovitkichi bilan jihozlangan kolbaga quyiladi 
hamda sutsimon mahsul tiniq holga kelguncha suv hammomida qizdiriladi.Quritilgan nitrobenzol 
kichikroq Vyurs kolbasiga quylib, xavo sovitkichi orqali xaydaladi vauning 207-211 
0
C dagi 
fraksiyasi yig’ib olinib, haydash to’xtatiladi. Haydashni batamom oxirigacha olib borish xavfli, 
chunki nitrobenzol dinitrolbenzol bilan aralashgan bo’lsa portlash yuz berishi mumkin.