6
Rеaktivnin
g
nomi va
formulasi
Molеku
lyar
massasi
olingan
konstantalar
Kontsе
ntratsiy
asi
100
%
Bеrilga
n
kontsеn
t
ratsiya
ko`ra
mol
Sintеz qilingan moddaning miqdori va konstantalari
Sintеz
qilingan
moddaning nomi va
formulasi
Moddaning konstantalari
Moddaning miqdori
Amalda
topilgani
Т
qaynash
Adabiyotda
bеrilgani
Т
qaynash
gr
Nazariyaga
nisbatan
%
Ko’rsatmadagiga
nisbatan
%
Laboratoriya ishi №3
Аrоmаtik uglеvоdоrоdlаrni sulfоlаsh bo`yichа sintеz (p-tоluоlsulfоkislоtа, sulfаnil kislоtа,
bеnzоlsulfохlоrid, nаftiоn kislоtаning nаtriyli tuzi,
-nаftаlinsulfоkislоtа (nаtriyli tuzi), 4-
fеnоlsulfоkislоtа)
Para-toluol sulfokislota
H
3
C-C
6
H
5
+H
2
SO
4
=CH
3
- C
6
H
4
-SO
3
H+H
2
O
Reaktivlar: Toluol 50 ml (0,47 mol), Sulfat kislota (p =1,84) 12,6 ml (0,18 mol),
vodorod
xlorid gazi, aktivlantirilgan ko‘mir.
200 ml sig‘imli yumaloq tubli kolba suv ushlab qoluvchi asbob (suv ajratkich) orqali qaytarma
sovutgichga ulanib, unga 50 ml toluol, 10 ml konsentrlangan sulfat kislota va qaynatgich solib,
aralashma 5 soat moy hammomida 160 °C gacha qizdiriladi. Reaksiya natijasidaajratilayotgan suv
toluol bilan birga bog‘lanib, ularning bug‘i qaytarma sovutgichda kondensatlanib, suv ajratgichga
qaytib tushadi. Suv ajratgichning pastki qismi to‘lishi bilan uning yuqori qismdagi toluol reaksion
kolbaga naycha orqali qaytib tushib turadi. Vaqti vaqti bilan suv ajratgichning pastki qismida
to‘plangan suvni o‘lchovli slindrga quyib turiladi. 5 soatlik qizdirishdan so‘ng odatda, hisoblangan
miqdordagidan kamroq suv ajraladi. Qizdirishni suv ajralib chiqishi to‘xtaguncha
olib borish
kerak. Qizdirish tamom bo‘lgandan so‘ng reaksion kolbani moy hammomidan olib sovutiladi.
So‘ngra unga 3 ml suv quyilsa, reaksiya mahsuli kristallana boshlaydi. Kolbadagi toluolni quyib
olib, kristallangan modda Shotta voronkasida filtrlanadi. Gidrat holidagi touolsulsulfokislota 25-
30 ml suvda eritilib, unga aktivlantirilgan ko‘mir qo‘shilib qaynatiladi. So‘ngra uni konussimon
COOH
C
2
H
5
OH
COOC
2
H
5
7
kolbaga filtrlab olib tuzli muzda sovutiladi. Yaxshi sovutilgan eritmaga mo‘rili shkaf ichida
vodorod xlorid yuboriladi. Hosil bo‘lgan rangsiz kristalli yana Shotta voronkasida filtrlab (agar
kristall qo‘ng‘ir tusli chiqib qolsa, u yana 1- 2 marta qaytadan kristallantiriladi), kumush nitrat
tuzining eritmasi bilan xlor ioniga reaksiya bermaguncha yuviladi va o‘yuvchi
natriy solingan
eksikatorda quritiladi. Touolsulsulfokislota 1 molekula suv bilan kristallanadi, uning suyuqlanish
tempraturasi 104 - 105 °C. Miqdori 10 g.
Do'stlaringiz bilan baham: