Ishlabchiqarishda boshqaruv fakulteti «buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

3. Buxgalteriya hisobini tashkil qilish shakllari. Quyidagilar buxgalteriya hisobini tashkil qilishni unsurlari bo‘lib xizmat qiladi:

1. 
   Korxonaning buxgalteriya hisobi siyosatini ishlab chiqish va tadbiq etish;
   
2. 
   Xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish ishlarini tashkillash;
   
3. 
   hujjatlar aylanishini yo‘lga qo‘yish;
   
4. 
   Yo‘qlama qilishni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish.
   

Yirik korxonalarda (aksiyadorlik jamiyatlarida, trestlarda, konsenernlarda, xoldinglarda, kompaniyalarda va boshqa shu turkumga kiradigan korxonalarda) buxgalteriya hisobi markazlashgan va markazsizlashtirilgan shakllarda tashkil qilinishi mumkin.

Markazlashgan buxgalteriya sharoitida sintetik va analitik uchyotishlarini olib borish korxonaning bosh buxgalteriyasida, bo‘limlar, tsexlar taqdim etadigan birlamchi (jamlovchi) hujjatlar yoki ularga ilova qilingan ichki hisobot ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi.

Markazsizlashtirilgan buxgalteriya sharoitida hisob ishlari, birlamchi hujjatlarni to’ldirishdan balans tuzgunga qadar, korxonaning bo‘linmalarda, sexlarda tashkil qilingan buxgalteriyalarda olib boriladi. Markaziy buxgalteriya, sex , bo‘lim balanslari va hisobotlari umumlashtirib korxonaning yig‘ma balansi va hisobotini tuzadi hamda sexlarda, bo‘limlarda hisob ishlarini tashkil qilishga nazorat o‘rnatadi.

Buxgalteriya apparatini tashkil qilishda uning tarkibini to‘g‘ri aniqlash hisob ishlarini samarali olib borishga asos bo‘ladi. Buxgalteriya apparati tarkibi ishlab chiqarish texnologiyasi va uni tashkil qilish xususiyatlariga, hisob ishlari hajmiga va hisobning texnik vositalariga bog‘liq. Korxona bosh buxgalteri buxgalteriya apparati xodimlarining xizmat lavozimi vazifalarini ishlab chiqadi.

Ishlab chiqarish korxonalari buxgalteriya apparati xodimlarining taxminiy xizmat lavozimi vazifalari quyidagicha bo‘lishi mumkin (23- jadva):