Ishlab chiqarishda xavfli va zararali omillar fanidan mustaqil ish
ORIBJONOVA MAFTUNA
Mavzu Ishlab chiqarishda mikro iqlimni tekshirissh usullarini o’rganish
Ishdan maqsad Ishlab chiqarish korxonalrda havoning fizik holati iqlim sharoiti o’rganish meteorologik omil ko’rsatkichlarini aniqlash.
Reja
1 Meterologik omil ko’rsatkichlari
2 Havo haroratini o’lchash
3 Xulosa
havo harorati - bu havo molekulasida mavjud issiqlik miqdoridir selsiy gradusida o’lchanadi.
havo harorati - bu havo molekulasida mavjud issiqlik miqdoridir selsiy gradusida o’lchanadi.
havoning namligi bu havo tarkibida mavjud namlik miqdori (nisbiy namlik) % Ko’rsatkichda aniqlanadi
havo harakati tezligi havo qatlamlari orasidagi haroratdagi farqga bog„liq bo’lib m/s da aniqlanadi.
Mehnat gigiyenasi vrachi meteorologik omilga gigiyenik bahoni berishni quyidagi masalalarni hal etishda bajaradi.
ogohlantiruvchi sanitariya nazoratida qurilib (ta'mirlanib) ishga tushirilayotgan korxonalarga (sexlardagi) sog’lomlashtirish chora-tadbirlari samaradorligiga baho berishda;
reja bo’yicha mukammal sanitariya tekshiruvlari o’tkazilishida;
havo namunalarini olish (sanitariya kimyo tekshiruvlari o’tkazishda )
ishlovchilar fiziologik holatini o’rganishda;
kasb bilan bogliq va umumiy kasalliklar sabablarini aniqlashda;
joriy etilgan (o„zgartirilgan) sog’lomlashtirish chora -tadbirlarining samaradorligini aniqlashda
Ishlab chiqarish jarayoni
Meteorologik omilga baho berish quyidagi bosqichlarda olib boriladi:
1. Texnologik jarayonning o’rganish (havo holatiga ta'sir etuvchi omillar va ular manbalarini aniqlash, ta'sir etish sharoitlarini o’rganish, infraqizil nurlar manbalarini va nurlanish tarqalishi sabablarini aniqlash, mavjud sog’lomlashtirish chora-tadbirlarini o’rganish).
2. Ish xonalari eskizlarini (nusxalarini) chizish va unda tekshiruv o’tkazilishi lozim bo’lgan nuqtalarni aniqlash.
3. Asbob-uskunalar yordamida tekshiruvlar o’tkazish.
4. Olingan natijalarni amaldagi hujjatlarda keltirilgan normalarga nisbatan baholash.
5. Talablarga javob bermaydigan meteorologik sharoitni yaxshilash choratadbirlarini ishlab chiqarish.
Meteorologik omil ko‘rsatkichlarini tekshirish
Ko’rsatkichlarni o’lchash amaldagi qoidalarga asosan olib boriladi. Ularga ko’ra havo harorati, namligi va harorat tezligi ish joylarida o’tirib ish bajariladigan hollarda polda 1 m va tik turib ish bajariladigan bo’lsa 1,5 m balandlikda o’lchanadi.
Infraqizil nurlarni har bir manbadan eng ko’p nurlanish ish joylariga tarqalayotgan yo’nalishi bo’yicha o’lchash asbobini shu yo’nalishda perpendikulyar ravishda qo’yib poldan yoki ish maydonidan 0,5, 1,0 va 1,5 m balandlikda o’lchanadi.
Havo haroratini (konveksion issiqlikni) o‘lchash.
Bu maqsadlarda asosan termometr va termograflardan foydalaniladi. Amalda havo haroratini o'lchash uning namligini o’lchash bilan bir vaqtda Avgust va Assman psixrometrlarning quruq termometrlaridan foydalaniladi (harorat 50 gacha bo'lsa
Havo harakati tezligini o‘lchash
Bu maqsadlarda asosan anemometr asboblaridan foydalaniladi. Anemometrlar 2 xil qanotli va kosachali bo„ladi. Qaysi turdagi anemometrdan foydalanish o„lchanilayotgan havo tezligiga bog„liq.
Havo harakati tezligini o‘lchash
Kosachali anemometr 1 m/sek dan 30 m/sek gacha, qanotlikda esa 1 m/sek dan 10 m/sek gacha tezlik o„lchanishi mumkin. 1 m/s dan kam havo harakatlari katotermometrda o„lchanadi.
Anemometrlar bevosita havo tezligini to„g„ridan-to„g„ri ko„rsatmaydi. Asboblarda uning parraklarining ma'lum vaqt ichida aylanish soni xaqida ma'lumot olish mumkin. Olingan ma'lumotlarga ko„ra maxsus har biri uchun avvaldan tayyorlangan grafik yordamida ishlab havo tezligini to„g„ridan-to„g„ri o„lchashga moslashtirilgan anemometrlar ham qo„llanilmoqda.
Anemometrlarda havo harakatini o„lchash uchun avval ular millari ko„rsatayotgan raqamlar yozib olinadi. So„ngra asbobni havo oqimiga qarshi qo„yib parraklar bir xil aylanayotganligiga iqror bo„lgandan so„ng maxsus tutqichni siljitish yo„li bilan millar harakatga keltiriladi ma'lum vaqtdan so„ng (o„rtacha 60 daqiqa) asbobni o„lchash holatini o„zgartirmasdan turib tutqich yordamida millar harakati to„xtatiladi.Anemometrlar millarining o„lchashdan so„nggi ko„rsatmalari yozib olinadi va parraklarning bir daqiqa ichida aylanish soni aniqlanadi.
Masalan: anemometr millari o„lchashdan oldin 1230 raqamli 60 daqiqada o„lchashdan so„ng 1350 raqamini ko„rsatadi. Demak anemometr parragi bir daqiqada ikki marta aylangan
Xulosa
Ma'lumki ishlab chiqarish sharoitida (qishloq xo„jalikda, qurilishda metallni qizdirish, eritish quyish ishlarida va boshq.). Kishi organizmiga bir vaqtning o’zida birgalikda ikki xil issiqlik konvension va nurlanish issiqliklari ta'sir etishi mumkin. Bu sharoitda ta'sir etayotgan issiqlikning umumiy darajasini bilish katta gigenik ahamiyatga egadir. Bu maqsadlarda “qora shar” haroratini aniqlash ishlari olib boriladi.”Qora shar” yoki Glob termometri maxsus yasalgan qora ichi bo’sh sharsimon moslamadir. Unda termometr o’rnatish uchun maxsus teshik boladi. Bu moslamani ish joylariga o’rnatiladi. Ta'sir etayotgan issiqliklarning ja mi berayotgan harorat darajasi termometrda ko’rinadi
