“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Ishchi kuchi bandligi – ish bilan ta’minlanganlarning umumiy ishchi kuchi sonidagi ulushi.
Ishsizlik – mehnatga layoqat bo‘lib, ishlashni xohlagan, lekin ish bilan ta’minlanmagan ishchi kuchi.
Friksion ishsizlik – ishdan bo‘shab qolib, malakasiga mos ish qidirayotgan va ish o‘rinlar bo‘shashini kutayotgan ishsizlar.
Tarkibiy ishsizlik – ishlab chiqarish va yalpi talab tarkibidagi o‘zgarishlar natijasida vujudga keladigan ishsizlik.
Siklik ishsizlik – iqtisodiy siklning inqiroz fazasi bilan bog‘liq vujudga keladigan ishsizlik.
Ishsizlik darajsi – ishsizlik sonining ishchi kuchi umumiy soniga nisbatining foizidagi ifodasi.
Oukon qonuni – ishsizlik YAMM hajmini orqada qolishi o‘rtasidagi nisbatning matematik ifodasi.


Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar


1. Ishchi kuchining takror hosil qilish deganda nimani tushunasiz va uning xususiyatlari qanday?
2. Ishchi kuchining sifati nima? U qanday omillarga bog‘liq Fan-texnika taraqqiyotida ishchi kuchinning sifatiga qanday talablar qo‘yadi.
3. Ish bilan to‘la bandlik nima uchun nisbiy ma’noda tushuniladi? Qanday qilib ishchi kuchidan samarali foydalanishga erishiladi?
4. Ishsizlikning asosiy turlariga tavsif bering.
5. Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi.


21-Mavzu: Jamiyatning moliya tizimi. Davlat byudjeti. Moliyaviy siyosat.


Reja:


1. Moliyaning iqtisodiy mazmuni.
2. Moliyaning vazifalari.
3.Moliya tizimi. Davlat byudjeti, daromadlari va xarajatlari.
4. Byudjet kamchilligi. Moliyaviy siyosat.


1. Moliyaning iqtisodiy mazmuni.

"Moliya" frantsuzcha "finance" va lotincha "financia" suzlaridan olingan bulib "nakdina daromad" manolarini anglatadi. Moliya uzok davom etgan tovar-pul munosabatlarining maxsuli bulib, davlatning iqtisodiy vazifasi va extiyojlari asosida shakllandi.

XIII-XV asrlarda Italiyada "moliya" suzi "pul tulov" manosida ishlatiladi. Keyinchalik xalqaro tus olib, "pul muomalasi tizimi" manosida kabul kilina boshlandi.
Davlat va jamiyat a’zolari "moliya" suzini uzlari belgilagan iqtisodiy siyosiy yunalishda pul resurslari muomalasi tarzida ishlata boshladilar. Moliya uz moxiyatiga kura davlat hamda korxonalar ixtiyoridagi barcha pul mablaglarining Tashqil topishi, taksimoti va ulardan foydalanish tizimini aks ettiradi. Pul mablaglarining xarakati uz-uzidan moliya moxiyatini tula namoyon eta olmaydi. Moliya uz moxiyatiga kura tovar va xizmatlarning Qiymat shaklidagi xarakatlarining pul ifodasi sifatida namoyon buladi. Aynan shu ma’noda moliya munosabatlari xarakterlanadi va ma’lum ma’noda uz xususiyatlarini namoyon etadi.
Moliya munosabatlari, avvalo, pul shaklida xarakatlanadi. Aynan shu pul munosabatlari moliya amal kilishining zarur shartdir. Moliya munosabatlari takror ishlab chiqarishning taksimot boskichida ijtimoiy maxsulot Qiymati ni belgilangan maksadlar yulida taksimlash va kayta taksimlash borasida shakllanadi. Moliya munosabatlari mazkur yunalishda jamiyat a’zolarining moddiy ragbatlantirish, ijtimoiy va boshka extiyojlarni ta’minlash hamda, eng asosiysi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni uzuluksiz amalga oshirishga imkon beradi.