“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

4.Inflyatsiyaga qarshi kurashish yullari.
Inflyatsiya iqtisodga putur etkazgandan uni tugatish yoki yumshatish uchun davlat antiinflyatsiya siyosati olib boradi:
1. Ishlab chiqarishni jonlantirish. Tovarlar va xizmatlar kup yaratilsa, ortikcha pullarning tashnaligi kondirib narx – navo, binobarin, pul kadri barkarorlashadi. Shu sababdan ishlab chiqarishni ragbatlantirish choralari kuriladi. Ishlab chiqarishga arzon kredit beriladi, yangi ishga kul urgan korxonalarga byudjetdan subsidiya ajratiladi, firmalardan olinadigan daromad soliklari kamaytiriladi, eksport – import boyicha imtiyozlar beriladi.
Pul massasini ortishini cheklash yoki tuxtatib kolish, pulga talabni kiskartirish. Shu maksadda pul daromadlari ( pensiya, ish xaki nafaka, xayriya tulovlar) nazorat kilinib, ularning usishi cheklanadi yoki tuxtatiladi. Ortikcha pulni tovar bozoridan chikarib kaytarib kuyish uchun depozitlar (kuyilgan pullar) uchun bank tulaydigan protsent oshiraladi. Pul okimini kiskartirish uchun byudjet taxchilligi va unga boglik pul emissiyasi jiddiy chkelanadi yoki tuxtatiladi. Buni taxchilliksiz moliyalashtirish deyiladi. Pul kadr – Qiymatining barkarorlashuvi uni topishga intilishni kuchaytiradi, bu esa iqtisodiy usishni yuzaga keltiradi.


5. O’zbekistonda milliy pul birligi sumni barkarorlashtirish vazifalari.
Xar kanday mamlakatning mustakillik belgilaridan biri uz milliy valyutasiga ega bulishidir. Birok, milliy valyutani chiqarish inkilobiy jarayon bulib, unga xar tomonlama tayyorgarlik kurilishi kerak. Asosiysi – mamlakatda siyosiy va iqtisodiy barkarorlik bulishi iqtisodiy rivojlanish ta’minlanishi ma’lum sarmoyaga ega bulishdir.
Milliy valyuta – deb yozadi I.Karimov “O’zbekiston iqtisodiy isloxotlarni chukurlashtirish yulida” nomli asarida – milliy iftixor, davlat mustakilligining tegishli umumiy boylik va mulkdir. 1994 yil 1 iyuldan O’zbekiston Respublikasi xududida tula Qiymati milliy valyuta – yagona qonuniy tulov vositasi bulgan sumning muomalaga kiritilishi xakikatdan xam inkilobiy kadam buldi. Bu butun Iqtisodiyot isloxotida sifat jixatdan yangi boskich boshlanganligidan darak beradi. Biz biror kishining irodasiga boglik bulmagan O’zbekiston xalqining manfaatlariga mos moliyaviy pul kredit siyosatini amalga oshirishning aniq mexanizmiga ega buldik”.
Mustakil O’zbekistonning uz milliy valyutasini muomalaga chiqarish bosh maksad emas, uning chikarilish ob’ektiv zaruratdir. Prezidentimiz I.Karimov kursatadiki, “Bugungi eng muxim vazifa – valyutamizni bakuvvat, dunyoda obruli valyutaga aylantirishdir. Sumning barkarorligini ta’minlash va kadrini oshirish – umummilliy vazifaning xald etilishiga boglik” (usha kitob 218 bet). Shuning uchun utkazilayotgan iqtisodiy isloxotlarning ikkinchi boskichi (xozirgi boskichda) ustuvorlaridan biri xam sumni yana xam mustaxkamlashdan iborat” deb baxolanmokda. Sumni mutaxkamlash degan suzni sa’nosi uning konvertirlashuviga, ka’tiy valyutalarga erkin almasha oladigan bulishiga erishish demakdir.
Prezidentimiz I.Karimov shu ustuvor vazifani ilgari suradi va uni amalda bajarishning yul – yuriklarini kurasatadi. Birinchidan, valyutamiz kadr – Qiymati uni tovarlar bilan tula ta’minlash orkali amalga oshadi. Buning uchun, tabiiyki, bozorni tezrok iste’mol buyumlari ayniksa, uzimizda ishlab chikarilgan tovarlar katori chetdan keltirilgan mollar bilan tuldirish kerak. Ikkinchidan, valuyutamizning erkin almashuvi etarli mikdorda valyuta zaxiralari bulishiga boglik. Buning uchun korxonalarimiz uzlarining eksport imkoniyatlarini kengaytirishi, eksport uchun ishlaydigan darajaga kutarishi kerak. Demak, korxonalarimiz barkaror ishlab topa oladigan, respublika xazinasini kattik valyuta bilan tuldirishlari lozim. Uchunchidan, xar bir korxona, xar bir kishi ishlab topgan sumini kadrlashini urganishi kerak. Biz milliy valyutani xurmat kilishni, u bilan faxrlanishni, uni extiyot kilishni urganb olishimiz kerak. Valyuta xar bir fukaro mexnatining ulchovi va baxosidir” (usha kitob, 222 – bet). Turtinchidan, inflyatsiyaga qarshi kurash olib borish lozim, xozir inflyatsiya darajasi keski pasaygan bulsada sumning sotib olish kuvvati uzok barkaror bulib tursagina Iqtisodiyot va ijtimoiy xayot barkarorlashadi. Boshkacha aytganda, “Kachon milliy valyuta kuchli va obruli bulsa, Iqtisodiyot ushandagina mustaxkam buladi” (usha joyda, 177 – bet).