“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Respublikada aholining tabiiy harakatlanishi, 1991-2000 yy.
(100⁰ kishi hisobiga)

Ko‘rsatkichlar	Yillar
	1991	1995	1996	1997	1998	1999	2000
Tug‘ilish	34,5	29,8	27,3	26	23	22,3	21,5
o‘lish	6,2	6,4	6,2	5,9	5,8	5,3	5,5
Tabiiy o‘sish	28,3	23,4	21,1	20,1	17,2	17,0	16,0

Aholining tabiiy, o‘sishi uni takror ishlab chiqarish xususiyati ko‘pgina holatlar bilan mamlakatning industial, madaniyat va maishiy turmush an’analari, aniq tarixiy omillar bilan belgilanadi.

Ishchi kuchini takror hosil qilish, ularning to‘la va samarali ish bilan band bo‘lish muammosini ham o‘z ichiga oladi.
Ularning bir qismi o‘zini oilada xizmat ko‘rsatishga, bolalar tarbiyasiga, shuningdek, xususiy korxonalar va shaxsiy yordamchi xo‘jalikda mehnat qilishga, yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shug‘ullanishga bag‘ishlashi mumkin. Uchinchidan, ish bilan to‘la band bo‘lish uning samaradorligi bilan, mehnat resurslaridan g‘oyat oqilona foydalanish bilan qo‘shib olib borilishi kerak.
Ish bilan samarali band bo‘lish mehn6at resurslaridan foydalanishning intensiv turiga tayanmog‘i kerak. Bu vazifani hal qilish ish joylari miqdor va sifat jihatdan mavjud mehnat resurslari bilan muvozanatlashgan bo‘lishini ta’minlashni, ishlab chiqarish hajmini o‘stirib borishining ta’sirchan choralarini yaratishni, ish bilan band bo‘lish sharoitlari va shakllarini xilma-xil qilinishni talab etadi.
Fan – texnika taraqqiyotining jadallashuvi va ishlab chiqarishning intensivlashuvi bilan turgan korxonalardan ish kuchini bo‘shatib olish va uni qayta taqsimlash mexanizmiga, ishchi kuchini ishga joylashtirish, qayta o‘qitish va kasb tanlash tizimiga ta’sir ko‘rsatadi. Mulkchilikning turli shakllari rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ishchi kuchi resurslarida yanada samaraliroq foydalanishga sharoit yaratadi, ularni kam samarali tarmoqlar va korxonalarga qayta taqsimlash.
Mehnatga layoqat bo‘lib, ishlashni xohlagan, lekin ish bilan ta’minlanganlar ishsizlar deyiladi. Namoyon bo‘lish xususiyati va vujudga kelish sabablariga ko‘ra ishsizlik friksion, tarkibiy, siklik, ixtiyoriy, institutsional, tenolgik, regional, yashirish va turg‘un turlarga bo‘linadi.