“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

23- Mavzu : Kredit va uning shakllari. Banklar.
1. Kreditning moxiyati va manbalari.
2. Kreditning tuzilishi, vazifalari. Ssuda protsenti: moxiyati, omillari.
3. Banklar va ularning turlari. Markaziy bank va uning pul siyosati.
4. Banklarning Iqtisodiyotni boshkarishdagi roli.

1. Kreditning moxiyati va manbalari.
Kredit lotincha suzdan olingan bulib, “karz” ma’nosini bildiradi. Bozor Iqtisodiyotida ayrim bozor sub’ektlari (firmalar, korporatsiyalar va boshkalar) mavjud sharoitdagi mablaglariga nisbatan kushimcha pul resurslariga extiyoj sezadilar. Sababi, bozor sub’ekti kapitalning doiraviy aylanishini tula amalga oshirish muayyan firmaning ma’lum mikdordagi pul resurslariga extiyojlarini keltirib chikaradi. Ayni vaktda boshka firmalar, korporatsiyalar va shaxslarning vaktincha bush mablaglari mavjud buladi. Bu xolat pulga bulgan extiyojni kredit asosida xal etishga imkoniyat yaratadi.
Bozor Iqtisodiyotida ssuda kapitali mavjud bulib, pul shaklidagi kapitalni kaytarib berish, foiz kurinishda xak tulash sharti bilan foydalanishga karz beriladi.
Kredit manbai kuyidagilardan Tashqil topadi:
1. Korxonalarning ish xaki berilgunucha tovar realizatsiyasi bilan boglik vaktincha bush turgan pul mablaglari.
2. Asosiy kapitalni (asosiy fondni) tiklash uchun
ajratilgan amortizatsiya ajratmalari.
3. Korxonalarning texnik darajasi bilan boglik kengaytirilgan takror ishlab chiqarishning ma’lum xajmi sharoitida jamgarilgan mablaglar.
4. Axoli ayrim kismining pul jamgarmalari.
5. Kelgusi ishlab chiqarish jarayonigacha bulgan davrda vaktincha bush turgan aylanma mablaglarning bir kismi sifatidagi korxona pul resurlari.
6. Davlatning jamgarilgan pul resurslari.
7. Chet mamlakat davlat va boshka sub’ektlarining pul resurslari va xokazolar.
Kredit berishda ma’lum koida - tamoyillarga amal kilinadi.
Chunonchi, avvalo kredit, albatta uz egasiga kaytarilishi shart.