“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

3. Moliya tizimi. Davlat byudjeti daromad
va xarajatlari.

Mavjud moliya munosabatlarining majmui– moliya tizimidir. Moliya tizimi kuyidagi unsurlardan tarkib topadi:

• 
  davlat moliyasi (davlat byudjeti);
  
• 
  korxonalar, firmalar kompaniya, kontsern, Tashqilotlar moliyasi;
  
• 
  ijtimoiy- siyosiy, madaniy- ma’rifiy faoliyat bilan shugullanuvchi Tashqilotlar (siyosiy partiyalar, kasaba va ijodiy uyushmalar, yoshlar, xotin kizlar Tashqilotlari kabilar);
  
• 
  maxsus maksadli fondlar (masalan. “Umid”, “Ustoz”, “Maxalla” jamgarmalari, “Ulugbek”, “Orolni kutkarish” kabilar);
  
• 
  xayriya fondlari
  

Mamlakatimizdagi moliya tizimini boshkarish– moliya vazirligi va uning joylardagi organlari orkali amalga oshiriladi. Moliya vazirligi kuyidagi vazifalarni bajarishga mutasaddi kilib tayinlangan:

• 
  davlatning moliya siyosatini amalga oshirish, moliyaviy rejalashtirish, moliviy manbalarni muvofiklashtirish, moliyaga oid qonunlarni ishlab chikish, solik siyosatini amalga oshirish, monopoliyaga qarshi kurash olib borish;
  
• 
  mamlakat byudjetini tayyorlash va uni Oliy Majlis xukmiga takdim etish;
  
• 
  davlat byudjetining ijrosini moliyalashtirish, xarajatlarni nazorat kilish;
  
• 
  moliya tizimini takomillashtirish va uning mamlakat ijtimoiy xayotida faol ishtirokini ta’minlash;
  
• 
  barcha turdagi moliyaviy resurslarni davlat extiyoji uchun tuplash, mulk shaklidan kat’iy nazar moliyaviy intizom urnatish;
  
• 
  kimmatli Qogozlar bozorini Tashqil etish va moliya bozorini muvofiklashtirish, uni nazorat kilish;
  
• 
  xorijiy sarmoyalarni jalb etish va ular xarakatiga sharoit yaratib berish va boshk.
  

Moliyaviy resurslarni, jumladan byudjet mablaglarini tugri sarflanishi ustidan be’vosita nazorat- taftish boshkarmalari tomonidan olib boriladi. Taftish materiallari asosida moliyaviy resurslarning axvoli taxlil etiladi, mamlakat Iqtisodiyotining moliyaviy soglomligini ta’minlash chora- tadbirlari belgilanadi.
Moliya tizimi uz munosabatlari xarakteriga muvofik kuyidagicha yunalishlarga bulinadi: