Ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

NAZORAT SAVOLLARI.

1. 
   Foyda solig’ining to’lovchilari bo’lib kimlar hisoblanadi ?
   
2. 
   Foyda solig’ining soliqqa tortish obyekti nima?
   
3. 
   Foyda solig’ining soliqqa tortiladigan bazasiga nimalar kiradi?
   
4. 
   Korxonaning jami daromadi va uning tarkibi nimalardan iborat?
   
5. 
   Tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya qilishdan olinadigan daromadlarga qanday daromadlar kiradi?
   
6. 
   Korxonaning boshqa daromadlari qanday daromadlardan tashkil to’gan?
   
7. 
   Korxonaning xarajatlari deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Korxona xarajatlari qanday guruhlanadi?
   
9. 
   Moddiy xarajatlar tarkibiga qanday xarajatlar kiritiladi?
   
10. 
    Mehnatga haq to’lash xarajatlari deganda nimani tushunasiz?
    
11. 
    Amortizatsiya xarajatlari deganda nimani tushunasiz?
    
12. 
    Boshqa xarajatlar tarkibiga qanday xarajatlar kiritiladi?
    
13. 
    Hisobot davrining soliq solinadigan foydadan kelgusida chegiriladigan xarajatlarga nimalar kiradi?
    
14. 
    Chegirilmaydigan xarajatlar deganda qanday xarajat turlarini tushunasiz?
    

4-MAVZU: QO’SHILGAN QIYMAT SOLIG’I.
Reja:

1. 
   Qo’shilgan qiymat solig’ining mazmuni va stavkalari.
   
2. 
   QQS solinadigan aylanmani aniqlash.
   
3. 
   QQS bo’yicha imtiyozlar.
   
4. 
   QQS hisoblash.
   

Qo’shilgan qiymat solig’i haqida tushuncha.
Hozirgi vaqtda O’zbekiston va xalqaro soliq amaliyotida bilvosita soliqlarning asosiy turlaridan biri –qo’shilgan qiymat solig’i hisoblanadi.
Qo’shilgan qiymat solig’i-har bir ishlab chiqarish bosqichida va realizatsiya jarayonida undiriladigan ko’p qirrali bilvosita soliqdir. Korxona kundalik xo’jalik faoliyatida mahsulot yetkazib beruvchilardan tovar va xomashyo sotib oladi va ulardan mahsulot yoki ish, xizmatlar ishlab chiqaradi. Demak, qayta ishlab chiqarish, ishlab chiqarish va sotishda qo’shilgan qiymat yaratiladi.
Qo’shilgan qiymat o’zining iqtisodiy mohiyatiga ko’ra, sotilgan mahsulotlar, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlarning qiymati bilan ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qilingan tovarlar, xomashyolar va xizmatlarning qiymati o’rtasidagi farqdan iborat. Tabiyki, ishlab chiqarish jarayonida va keyinchalik mehnat taqsimoti natijasida ma’lum tovar bozorga olib chiqilgunga qadar ishlab chiqarish va muomala jarayonidagi bir nechta bosqichlardan o’tadi, bu bosqichlarning har birida qo’shilgan qiymat yaratiladi.
Qo’shilgan qishmat solig’ini davlat byudjetining daromad qismiga jalb qilish g’oyasi dastlab XX asrning boshlarida yuzaga keldi. Bu taklifni birinchi marta Germaniya byudjet amaliyotida joriy etishni 1919-yilda Vilgelm fon Simens ilgari surdi.
Qo’shilgan qiymat solig’i amaliyotga joriy etish va undirish mehanizmi birinchi marta fransuz moliyachisi M.Lore tomonidan ishlab chiqildi. Ammo qo’shilgan qiymat solig’i M.Lorening taklifidan so’ng o’tgan 10 yildan ortiq vaqt mobaynida tajriba uchun taklif etilgan shaklda qo’llanildi. Fransiyada qo’shilgan qiymat solig’i haqiqatda 1968-yildan boshlab joriy etildi.
O’zbekiston soliq tizimida qo’shilgan qiymat solig’i 1992-yildan buyon amal qilmoqda. Ushbu soliq oborotdan olinadigan soliq va sotuvdan olinadigan soliqlar o’rniga aksiz solig’i bilan birgalikda kiritilgan. Bu soliqlar oborot solig’idan farqli ravishda faqat qo’shilgan qiymatlan undiriladi. Oborot solig’i esa bir marotaba umumiy oborotdan olinar edi.