Ishlab chiqarish xarajatlari

TC=FC+VC(Q)

bu yerda FC - o‘zgarmas xarajat, VC(Q) - o‘zgaruvchan xarajat.

Yalpi doimiy xarajatlar (TFC – total fixed cost) – barcha doimiy ishlab chiqarish omillariga bo‘lgan yalpi xarajatlar.
TFC = p₁q₁+p₂q₂+...+p_nq_n

p₁,p_2, p_{n -} doimiy ishlab chiqarish omillarining narxlari,

q_1, q_2, q_{n -} doimiy ishlab chiqarish omillarining soni.

Yalpi o‘zgaruvchan xarajatlar (TVC – total variable cost) – barcha o‘zgaruvchan ishlab chiqarish omillariga bo‘lgan yalpi xarajatlar.
TVC = p₁q₁+p₂q₂+...+p_nq_n

p₁,p_2, p_{n -} o‘zgaruvchan ishlab chiqarish omillarining narxlari,

q_1, q_2, q_{n -} o‘zgaruvchan ishlab chiqarish omillarining soni.
TC = TFC+TVC

Chekli xarajatlar (MC - Marginal cost) – firma bir-birlik qo‘shimcha ishlab chiqarish xajmi ortirishi evaziga qiladigan xarajati.
MC = d TC/ dQ = TC’(Q)= TVC’(Q)
O‘rtacha yalpi xarajatlar (ATC - Average total cost) - yalpi xarajatni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlash mumkin:
ATC = TC/Q,

ATC = AFC+ AVC=(FC+VC)/Q
O‘rtacha doimiy xarajatlar (AFC – Average fixed cost) - yalpi doimiy xarajatni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlash mumkin:

AFC = TFC/Q

O‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar (AVC – Average variable cost) - yalpi o‘zgaruvchan xarajatni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlash mumkin:
AVC = TVC/Q

Qisqa muddatli ishlab chiqarish sharoitida AVC=P bo‘lsa, firma ma’lum muddat ishlab chiqarishni davom ettirishi hamda kutilgan foydani olishi mumkin, chunki u nafaqat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar balki hamma xarajatlarni qoplay oladi. Agar AVC>P bo‘lsa firma tarmoqdan chiqib ketishga majbur bo‘ladi, agar AVC

Tavsiya etiladigan umumiy adabiyotlar ro‘yhati

1. 
   Pindayk Robert. Mikroiqtisod: Inglizchadan qisqartirib tarjima qilingan/ Pindayk Robert, Rubinfeld Daniel. – T.; 2002.
   
2. 
   E.Egamberdiev. Mikroiqtisodiyot. O‘quv qo‘llanma. T.: 2005 y.
   
3. 
   Экoнoмическaя теoрия: учебник / И.К. Стaнкoвскaя, И.A. Стрелец.- 5-е изд., перерaб. и дoп.–М.:Эксмo, 2010.- 480 стр.- (Пoлный курс MBA)
   
4. 
   To‘xliev N., Xaqberdiev Q., Ermamatov Sh., Xolmatov N. Iqtisodiy bilim asoslari. Qo‘llanma. T. O‘zME. 2004, 96 b.
   
5. 
   Abulqosimov H va boshqalar. Iqtisodiy bilim asoslari. O‘quv qo‘llanma. T.: Akademiya, 2010.-304 b.
   
6. 
   Вечкaнoв Г.С. Экoнoмическaя теoрия. – спб.: Питер, 2009. – 448 с.
   
7. 
   Курс микроэкономики: учебник/ Р.М.Нуреев. – 2-е изд., изм. – М.: Норма: Инфра-М, 2010. – 576 с.
   
8. 
   Сбoрник зaдaч пo микрoэкoнoмике./ к “Курсу микрoэкoнoмики” Р.М. Нуреевa – М.: Нoрмa, 2008. – 432 с.
   
9. 
   Микроиқтисодиёт: Олий ўқув юртлари учун дарслик / С.С.Ғуломов, Р.Х.Алимов, Б.Т.Салимов ва бошқ.- Т.: “Шарқ”, 2001.-320 б.