Ishlab chiqarish xarajatlari

• ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARI

• Xarajatlarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati
• Korxonada ishlab chiqarish xarajatlari korxona faoliyati uchun muhim rol o’ynaydi, chunki mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari qancha kam bo’lsa korxona foydasi va rentabelligi shuncha oshadi.
• Korxona sarf xarajatlari o’z ichiga 1) mahsulot ishlab chiqarish tannarxi, 2) davr xarajatlari, 3) moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar, 4) favqulotda zararlarni oladi.
• O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevralda qabul qilgan 64 qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (xizmatlar)ning sotish xarajatlarining tuzilishi va moliyaviy natijalarning tashkil topishi qoidalari»ga asosan korxonalarning xarajat moddalari quyidagilardan tashkil topadi:
• Ishlab chiqarish xarajatlari:
• - mahsulot tannarxi:
• Ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari:
• - mahsulotga qushiladigan xom ashyo va materiallar - sotib olingan materiallar (ishlab chiqarishni me’yorida o’tishini ta’minlash, ehtiyot qismlar, mahsulotlarni urash, joylash uchun materiallar va h.k);
• - ishlab chiqarish xususiyatiga ega xizmatlar va ishlar;
• - tabiiy xom ashyo (suv, yog’och va h.k);
• - energiya va yoqilg’ining hamma turlari;
• - materiallarning tabiiy kamayishi.
• Ishlab chiqarish xarakteridagi mehnatga to’lovlar:
• - bajarilgan ishlar uchun to’lovlar;
• - qo’shimcha to’lovlar;
• - ishlanmagan vaqtlar uchun to’lovlar.
• Ijtimoiy sug’urtaga ajratmalar:
• - ish haqi fondiga nisbatan ajratmalar;
• - nodavlat nafaqa fondiga, ixtiyoriy tibbiy sug’urtaga va boshqa ixtiyoriy to’lovlar.
• Asosiy fondlar va nomaterial aktivlar amortizasiyasi:
• - asosiy fondlarning eskirishiga qarab bosh birlamchi bahodan ajratma.

• Ishlab chiqarish xarakteridagi boshqa xarajatlar:
• - ishlab chiqarish jarayoniga ko’rsatilgan xizmatlar;
• - ishlab chiqarish xom ashyo va materiallar bilan ta’minlash;
• - asosiy fondlarni ishchi holda saqlash xarajatlari;
• - o’t o’chirishni ta’minlash va qorovullar;
• - ishlab chiqarish asosiy fondlarining ijara haqi.
•