Регрессия маълумотларни қисмалрга бўлиб қайта ишлайдиган мухим усул бўлиб ҳисобланади ва шу орқали ўзгарувчи катталиклар ўртасидаги ўзаро боғлиқликлар асосида башоратлаш келиб чиқади. Маълумки бир давр ичидаги бошқа бир кўрсаткичлар ва талаб ўртасидаги тарихий боғлиқликка асосланган маълумотларни қўллаган ҳолда фирма маълум бир кўрсаткичлардан талаб боғлиқлигини кўрсатувчи регрессия тенгламасини кўриш мумкин. Бу усул истеъмол хажмини белгилашда ѐрдамчи восита ҳисобланади. Ҳамда боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган ўзгарувчилар ўртасидаги корреляция даражасини ўрнатиши мумкин. Шу тариқа регрессион таҳлил муайян кўрсаткичлар орқали ўзгаришлардан келиб чиққан ҳолда талабни ҳисоблаб чиқариш мумкин.
Ишлатилмаган ресурслар таҳлили. Юқоридаги маълумотлар асосида бозор потенциалини тўғри баҳолаш мумкин. Бундай умумий баҳолашдан сўнг компания ҳар бир бозор чегарасида ўз стратегик даражасининг тўғрилигини ҳисоблаб чиқиши лозим. Бунда бозоларни ўрганиш ва мамлакатлар танлашида узилишлар таҳлили фойдали деб ҳисобланади (маъноси – ишлатилган резерв таҳлили). Муайян маҳсулот учун бозор потенциали талаб қиладиган даражадан компания товар айланмаси паст бўлса, бу савдо хажмини ошириш имконияти борлигидан далолат беради, аммо савдо усулларидаги, рақобатчилик шартларидаги ѐки бозор
1 Дж.Д.Даниелс, А.Х.Радеба «International Business» (инглизча), Prentice Hall Inc. 9-нашр, 2001
тақсимотидаги тафавутларни ҳисобга олган ҳолда иккита йирик шоколад ишлаб чиқарадиган Швейцария компаниялари Нестле ва Интерфуд турли мамлакатларда бундай узилишлар пайдо бўлганини бошидан кечиришди. Шунга асосан улар турли мамлакатларда маҳсулот сотишини ташкиллаштириш учун бир нечта маркетинг дастурларини ишлаб чиқишди.
Баъзи мамлакатлар бозорида бу дастурларга истеъмолчилар томонидан мойиллик билдирмади, кенг резервларни ташкил қилди, бошқача қилиб айтганда аҳоли ва даромад кўрсаткичи асосида шоколад истеъмоли кўрсаткичи паст даражада эди. Иккала компания ҳам бу худудларда шоколад истеъмолини ва талаб кўрсаткичини оширишга харакат қилишди. Масалан, мазкур соҳа мутахассисларининг маълумотларига қараганда баъзи худудларда яшовчи аҳолининг 80% шоколад мазасини билишмайди. Шунга кўра уларнинг башоратига қараганда, агар одамларни шоколад тотиб кўришга чорласа, унда товар айланмаси бозор кенгайишига пропорционал равишда ошадилар.
АҚШ бозори учун истеъмол танловига хос бошқа узилиш тури хосдир. Қарийиб, мазкур бозорнинг ҳар бир харидори бозорда таклиф этилган шоколад маҳсулотларига мойиллик билдирган, бироқ аҳоли жон бошига бўлган истеъмол кўрсаткичи пасайди, чунки америкаликларнинг маҳсулот калориялиги ва саломатликка бўлган таъсирини ўйлай бошлашди. Умумий истеъмол даражасини ошириш учун «Нестле» компанияси, шоколаднинг спортчилар ва спорт билан шуғулланувчилар учун асосий энергия манбаи сифатида реклама муражотномаси билан чиқди. Истеъмолнинг умумий чизмасини қуриш бозорда етакчи вазиятни эгаллаб турувчи компания учун жуда мухим масаладир. Шунинг учун «Нестле» компанияси, АҚШ бозорида кичик товар айланмасига (Марс ва Хершисларга қараганда) эга бўлиб, ўзининг реклама жараѐни давомида рақобатнинг даромадлари ўсишга олиб келди. Бир қанча иссиқ иқлимга эга бўлган мамлакатлар қаторида бу компаниялар кондитер маҳсулотларига тахчиликни шакллантиришди. Шу тариқа исиққа кўпроқ чидамли шоколад ишлаб чиқариш билан айнан шу етишмаган бозорларни тўлдиришади. Бундан ташқари компаниялар рақобатчилар йўқ бўлган шоколад маҳсулотларини ишлаб чиқаришди. Япония бозорига ўхшаш бозорлар мавжудлиги компания маҳсулотининг тақсимланишига ва савдо потенциалини ташкил этишга йўл қўймади. Шунинг учун «Нестле» Япониянинг «Фуджия» фирмаси ҳамкорлигида корхона ташкил қилди. Бу корхона «Кит-кат» номли маҳсулотларни ишлаб чиқаришга мўлжалланган бўлиб, компания Япония бозорини эгаллашга имкон яратар эди. Шу жараѐндан сўнг «Нестле» ва «Интерфуд» компаниялари Франция ва Германия истеъмолчиларини ўзига жалб қила бошлади, бунинг асосида эса компаниялар товар айланмаси оша бошлади.2
