«Ишлаб чиқариш жараёнларини механизациялаш ва автоматлаштириш» фани маърузаларини ўқитиш технологиялари

5.7.2.5. DЕM-105 Bosim relesi.
Teplovoz   gidromufta   tizimidagi   havo   bosimni,   yuqori   va   yon   tomondagi
jalyuzilarni   ochish   uchun   elektr   signalga   aylantirish,   moy   va   suv   tizimidagi
bosimni elektr signalga aylantirish uchun hizmat qiladi. 
5.68.- rasm. DЕM-  105  rele - bosim datchigi: 1 - gayka;  2 - korpus; 3 - silfon qismi; 4 -
shtok; 5 - richak; 6 - prujina;   7 -tiqin;   8, 11 - vintlar;  9 - korpus;   10 - planka; 12 - ulagich;
13,  14,  15 - kontaktlar;  16 - o'q;   17 - shtepselli ulagich
DЕM - 105 bosim relesining ishlash principi nazorat qilinayotgan muhitda
hosil   bo'lgan   silfondagi   bosimni   prujinaning   va   silfonning   egiluvchan
deformaciyalanish kuchi bilan muvozanatlashga asoslangan. Nazorat qilinayotgan
197

---

muhidagi   bosimning   o'zgarishi   ushatish   mehanizmining   harakatlanishiga   va
qurilma kontaktlarini ulanishiga olib keladi. Qurilmaning  ish jarayonida  nazorat
qilinayotgan bosim korpus va silfon orasidagi bo'shlig’ga keladi. Bosim ortishi
bilan   silfon   siqiladi   va   prujinani   qarshiligini   engib   shtokni   yuqoriga
harakatlantiradi   va   richagni   o'qi   atrofida   soat   millari   bo'yicha   buradi.   Bunda
ulagich   prujinasini   burovchi   ulagich   richani   ham   bo'shatadi.   Prujina   turg’un
muvozanat holatidan chiganda darhol kontaktni kontaktga o'tishi sodir bo'ladi.  
Nazorat qilinayotgan bosim qiymati kamayganda silfonning harakatlanuvchi
uchi   shtok   bilan   birga   prujina   itaruvchi   kuch   evaziga   pastga   harakatlanadi   va
richakni   soat   millariga   qarshi   buradi.   Prujina   turg’un   muvozanat   holatidan
chiqganida kontaktni kontaktga o'tishi sodir bo'ladi.