Ишлаб чиқариш жараёни ва унинг натижалари Режа

Фойданинг таркиб топиши икки босқичдан ўтади:

• биринчи босқичда фойда ишлаб чиқариш жараёнида янги қийматнинг яратилиш чоғида вужудга келади. Янгидан яратилган қиймат таркибидаги қўшимча қиймат фойданинг асосий манбаи ҳисобланади, бироқ у ҳали аниқ фойда шаклида намоён бўлмайди;
• иккинчи босқичда ишлаб чиқариш жараёнида яратилган фойда товарларни сотилгандан сўнг олинган пул даромади билан харажатларнинг фарқи кўринишида тўлиқ намоён бўлади.

Истеъмолчи хатти-ҳаракати назарияси
Истеъмолчи қарор қабул қилишда, мавжуд имконият доирасида максимал даражада ўз эҳтиёжини қондиришга, турмуш фаровонлиги даражасини оширишга ҳаракат қилади. Ушбу эҳтиёжни қондириш даражаси нафлилик (utility) дейилади.
Истеъмолчи томонидан ўзи учун турли товарларнинг нафлилик даражасининг баҳоланиши истеъмолчининг афзал кўриши дейилади.

• Нафлилик функцияси маълум миқдордаги товарларга бошқа бир миқдордаги товарларни таққослашни билдиради

Нафлилик функцияси истеъмол қилинаётган товарлар(X,Y)дан олинаётган нафлиликнинг ҳосиласини ифодалайди:
Сўнгги қўшилган нафлилик – муайян неъматнинг навбатдаги бирлигини истеъмол қилишдан олинган қўшимча нафлиликдир.
Истеъмолчи товарларнинг турли тўпламини харид қилишда доимо нафлиликни максималлаштириш қоидасига амал қилади. Бу қоиданинг мазмуни қуйидагича баён этилади:

• истеъмолчи ўзининг даромадини шундай сарфлаши керакки, даромад тўлиқ сарфланган ҳолатда товарни харид қилишдан олинган сўнгги қўшилган нафлиликнинг товар нархига нисбати барча товарлар учун бир хил қийматга эга бўлиши лозим, яъни:

бу ерда:
MU – X ва Y товарларнинг сўнгги қўшилган нафлилиги;
P – уларнинг нархи.
Бу қоида истеъмолчининг мувозанатли ҳолатини ифодалайди.

Масалан А нуқтага тенг бўлган товарлар комбинациясини танлаганимизда ҳам истеъмолчи 100 Util наф олияпди, В нуқтага тенг бўган товарлар комбинациясини танлаганда ҳам 100 Util наф олияпди. Бефарқлик эгри чизиғи-бу бир хил наф келтирадиган товарларнинг турли хилдаги комбинацияларни акс эттирувчи эгри яизиққа айтилади.