«ишлаб чиқариш инфратузилмаси» фанидан маърузалар матни

1) Тақсимлаш функцияси - инфратузилманинг товар-моддий захираларни, молиявий ва меҳнат ресурсларини тармоқлар ва минтақа ҳудудлари бўйлаб тақсимланишини таъминлашдаги қобилияти.
2) Коммуникацион функция – меҳнат маҳсулотларини (товар, хизматлар, ахборот ва ҳ.к.) тенг қийматли айирбошлашини ташкил этиш.
3) Тартибга солиш функцияси – турли-туман минтақвий бозорларда мувозанатлашган талаб ва таклифни тиклаш ва таъминлаш.
Ушбу функцияларнинг ривожланмаганлиги ишлаб чиқариш фаолиятини тўхтаб қолишига ва иқтисодиётда салбий суръатларнинг ошишига олиб келиши мумкин.
Минтақаларда ишлаб чиқариш инфратузилмасининг асосий хусусиятлари қуйидагилар:
1. Хизмат кўрсатишдаги аҳамияти. Инфратузилмани ташкил этувчи тармоқлар янги моддий бойликларни яратмайди. Инфратузилмани яратишга кетган харажатлар у хизмат кўрсатаётган ишлаб чиқарувчи тармоқларнинг маҳсулотлари ҳисобидан қопланади (саноат, қишлоқ хўжалиги ва ҳ.к.).
2. Объектларни жойлаштириш зичлигининг нотекислиги. Минтақа инфратузилмаси бутун ҳудуд бўйича текис тақсимланиши мумкин эмас. Шу билан бирга, инфратузилма объектларини жойлаштириш даражаси бўйича кўпроқ ва камроқ ривожланган минтақалар ўртасидаги тафовут умумий иқтисодий ривожланиш бўйича кўрсаткичи сингари унчалик кучли эмас.
3. Минтақанинг инфратузилма сиғими. Минтақа инфратузилмаси муҳим даражада ҳудуднинг иқтисодий салоҳиятини ва унинг хўжалик сиғимини (қўшича харажатларни амалга оширмасдан янги корхона ва тармоқларни қабул қилиш қобилияти) белгилайди.
4. Миқдор жиҳатдан баҳолашнинг муҳимлиги. Инфратузилма объектларининг кўпгина қисми миқдор жиҳатдан баҳоланади (қуввати, узунлиги, қиймати, ўтказиш қобилияти, ҳажми, кучланиши ва ҳ.к.).
5. Ривожланишнинг комплекслиги. Минтақа инфратузилмаси ҳудудлардаги алоҳида тармоқларга эмас, балки асосан хўжалик комплексларига бутунлича хизмат кўрсатади, шунинг учун уни ривожлантиришда комплекс ёндашув тармоқли ёндашувга нисбатан кўпроқ самарали ҳисобланади.