Ishdan maqsad: O’qitish vositalari va ularning turlari haqida to’liq ma’lumot berish

10-amaliy mashg’ulot

Mavzu: O‘qitish vositalari-bu bilim olish manbai

1. Ishdan maqsad: O’qitish vositalari va ularning turlari haqida to’liq ma’lumot berish.

2. 
   Vazifalar: Ta’lim nazariyasi fanidan o’qitishning ko’rgazmali vositalariga misollar keltiring va mavzuga moslarini tanlang.
   
3. 
   Kutilayotgan natija: O’qitishning texnik va ko’rgazmali vositalarini to’g’ri tanlay bilish va samarali foydalana olish ko’nikmasiga ega bo’lishlari kerak
   

Qisqacha nazariy ma’lumot

O’qitishning texnik vositalari deb o’qituvchining darsda o’z oldiga qo’ygan o’quv tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlarini amalga oshirish uchun qo’llaniladigan qurol sifatida yaratilgan sun’iy obyektlarga aytiladi. Ulardan foydalanishning asosiy maqsadi talabalar ongiga qiyin yetib boruvchi bo’limlarni o’zlashtirish jarayonini osonlashtirish hisoblanadi. Hozirgi zamonda o’quv ~ texnik vositalar qo’yidagicha turkumlanadi.

1. Natural obyektlar: ularga tabiatdagi jonli va jonsiz obyektlar kiradi.

2.O’quv modellari, mulyajlar, maketlar, modellar: Ular tabiiy obyektlarni muhim sifatlarini, alokalarini, munosabatlarini qayta takrorlaydigan sun’iy yaratilgan o’quv qurollaridir. Ular moddiy obyektlarga aynan o’xshatilib tayyorlanadi.

3. Plakatlar. Ular namoyishlar.

4.Ekran va ekran tovushli texnik vositalar. Ularga xarakatlanmaydigan qo’llanmalarda diapozitivlar, ya’ni slaydlar, diafilmlar, transparantlar kiradi.

5. Trenajyorlar. Ular texnik vositalariga alohida kirib, ularda ishlab chiqarish sharoitlariga o’xshatish orqali vosita yaraladi.

6. Ishlab chiqarish o’quv vositalari KXKlarining eng asosiy vositasi bo’lib hisoblanadi. O’quv ustaxonalarida va ularni o’rganish kulay vaziyatlar yaratiladi. Ularda moddiy texnikaviy ta’minot, ya’ni yetarli maydon, texnik moslamalar. Texnik muxofaza uchun sharoitlar, sanitar gigiyenik estetik sharoitlar, mashg’ulotlarni o’tish uchun pedagogik sharoitlar yaratilishi lozim.

O’qitishning texnik va ko’rgazmali vositalaridan foydalanishning afzalliklari.
O’quv jarayonida o’qitishning texnik vositalari va ko’rgazmalarini tanlashda qo’yidagilarni e’tiborga olish lozim:

• 
  bilimni idrok etish jarayoni birmuncha faol bo’lishi kerak (aksi bo’lmasligi kerak, ba’zan auditoriya texnik vositalar bilan oqilona to’ldirilmaganda bunday hol yuzaga keladi);
  
• 
  shaxs sifatida Ma’ruzachining tarbiyaviy rolini ko’tarish lozim;
  
• 
  bilim olish jarayoni yetarlicha indivudializaqiyalashgan bo’lishi lozim, bunda xar bir o’quvchini psixologik xususiyatiga xos tavsifni qo’llash kerak;
  
• 
  berilgan shartlar uchun eng keraqli ma’lumotlarni soddaligini bilish lozim;
  
• 
  biror bir kursda yoki ta’lim turida texnik vositalarni qo’llash umuman qo’llanmaydigan yoki samaradorligi past qo’llaniladigan boshqa kurslarni o’qitishda salbiy ta’sir ko’rsatmasligi kerak;
  
• 
  texnik vositalar bilimlarni idrok etishni tezlashtiradi va chukurlashtirishda afzalliklarga ega bo’lishi va buni e’tiborga olgan holda boshqa usullardan arzon bo’lishi lozim.
  

Bularni e’tiborga olmaslik, barcha hollarda jiddiy bo’lib o’ziga katta e’tiborni talab qiladi va shuni ta’kidlash lozimki, mashg’ulotlarni faolllashtirish bo’yicha ishni bevosita oddiy tadbirdan - tashqaridan qaraganda samarasiz xarakatdagi usuldan boshlash kerak, aynan:

1. Auditoriyada mini-komfortni ta’minlash.

2. Ma’ruzachi qo’l ostidagi chizma va rasmlarni ekranda rangli tasvirlash imkonini beruvchi «proyekqion doska» ning mavjudligi.

3. Maxsus tipli «dinamik» deb nomlanuvchi, o’ziga oxirigacha tugallanmagan rasmlarni biriktirgan, Ma’ruza paytida Ma’ruzachi tomonidan to’ldirib boriladigan plakatlarni qo’llash.

4. Ma’ruzani mahsus usullar (qayta ishlangan test namunalarini namoyish qilish va ularni yozish, sinov testlari, talabalarning konspektini tekshirish va baholash) yordamida konspektlashtirishga o’rgatish.

5. Auditoriyada xarakatlanuvchi o’zaro bog’lik “tinglovchi Ma’ruzachi” tizimini tuzish, bu esa Ma’ruza materialini tinglovchilar tomonidan joriy idrok etish darajasini baholash imkonini beradi, tinglovchilarni tekshiruvchi testlarda qatnashishga majbur etadi; Ma’ruza paytida tinglovchini prinqipial masalalarni yechishga undaydi.

6. Auditoriyani talabalarning ish o’rinlaridagi individual yorug’likni saqlagan holda, diafilm va diapozitivlar fragmentlarni namoyish etishni tezda tashkil etishga moslashtiradi.

7. O’z-o’zini nazorat qilish tizimini kiritish.

8. Materialga ishlov berish va talabaning indivudial tayyorlanishi uchun o’quvchi bilan dialog, shuningdek informaqion qiymatlarni tanlash rejimida ishlovchi raqamli hisoblash mashinalarini qo’llash.

Yukorida qayd etilgan tadbirlar mahsus holda bo’lishi lozim, ularning yarmini qo’llash ko’p hollarda salbiy natijalarga olib keladi.

Grafikli organayzerlar
Umumiy o’rta mahsus kasb-xunar kollejlari, akademik liqdeylar va oliy o’quv yurtlaridagi fanlardan o’qitiladigan darslarni tashkil etishda grafikli organayzerlardan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Bu esa o’quvchi, talabalarni darslarda faol ishtirok etishini, mavzu mazmuniga oid o’rganilayotgan tushunchalarni, murakkablik darajalari turlicha bo’lgan mavzularni, mavzulararo amalga oshirilayotgan aloqadorlik va o’zaro bog’liklik o’rnatishni, taxlil qilish, solishtirish va takkoslash, topshiriqli muammolarni aniqlash, ularni xal etish va berilgan amaliy topshiriqlarni rejalashtirish, tafakkur qilish va ijodkorlik qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi.
Topshiriq: o’qitishning ko’rgazmali vositalari tushunchsiga klaster tuzing.