Ish haqi va mehnat munosabatlari

Mehnatning alohida turlariga ish haqi darajasida farq bo`lishini keltirib chiqaruvchi omillar:

• 
  Mehnatning aniq turi taklifining cheklanganligi;
  
• 
  Bajariladigan ishlarning jozibadorligi;
  
• 
  Ishlovchilarning malakasi, kasbiy tayyorgarligi va mahorati.
  

Ishchi kuchi umumiy taklifini belgilab beruvchi omillar:

• 
  Mamlakat aholisining soni;
  
• 
  Aholining umumiy sonida mehnatga yaroqli bo`lganlar salmog`I;
  
• 
  Aholining jinsiy va yosh tarkibi.
  

Mehnatning sof raqobatli bozorida ish haqi darajasining aniqlanishi:

• 
  Ish haqi darajasi alohida mehnat turiga yalpi talab va uning yalpi taklifi ta`sirida shakllanadi;
  
• 
  Alohida ishga yo`llanuvchilar va ishga yo`llovchilar ish haqi darajasiga ta`sir ko`rsata olmaydi;
  
• 
  Mehnatga umumiy talab yoki uning umumiy taklifidagi ancha katta o`zgarishlar ish haqi darajasida o`zgarish bo`lishiga olib keladi.
  

Inson kapitaliga investitsiyalar:

• 
  Ta`limga va malakaviy tayyorgarlikka investitsiyalar;
  
• 
  Sog`liqni saqlashga investitsiyalar;
  
• 
  Ishchi kuchi qo`nimligini ta`minlashga investitsiyalar.
  

4. Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va uni tartibga solishda kasaba uyushmalari ro`li.

Mehnat munosabatlari – bu bir tomondan ish beruvchilar boshqa tomondan ishga yollanuvchilar hamda davlat va kasaba uyushmalari o`rtasida ishchi kuchini yollash yuzasidan vujudga keladigan iqtisodiy munosabatardir.
Ishga yollash bo`yicha ma`muriyat va ishchilar o`rtasidagi mehnat munosabatlari mehnat shartnomalari yordamida tartibga solinadi.


Mehnat shartnomalarining tarkibiy tuzilishi:

• 
  Ish haqi stavkasi;
  
• 
  Me`yorida ortiqcha bajarilgan ishlar uchun ish haqi to`lash tartibi;
  
• 
  Dam olish kunlari, tanaffuslar va mehnat ta`tilining belgilanish tartibi;
  
• 
  Pensiya fondlari va sog`liqni saqlashga ajratmalar miqdori;
  
• 
  Narxlar o`zgarishini hisobga olib, iste`molchilik savatini tartibga solish sharoitlari;
  
• 
  Mehnatning boshqa umumiy va tashkiliy shart – sharoitlari.