Ish haqi va mehnat munosabatlari

V = Mrats x Q

Vtc

QM
Ish haqi to`lashning aniq mehnat sharoitlarini hisobga olib, qo`llaniladigan turlari ish haqi tizimini tashkil qiladi.


Ish bay ish haqi

1. Oddiy ish bay

2. Ishbay mukofotli
Bunda ishlab chiqarishning natijalari va boshqa ko`rsatkichlar uchun mukofot berish nazarda tutiladi.


3. Ishbay progressiv
Bunda ishlab chiqarishning me`yorlashtirilgan hajmi uchun belgilangan va undan ortiqchasiga oshirilgan ratsenka bo`yicha ish haqi to`lanadi.
Bunda ish haqi mahsulot birligi uchun belgilangan yagona ratsenka bo`yicha to`lab boriladi.
Tarmoqlar, mamlakat hududlari, ishlab chiqarish va kasb turlari, turli toifadagi xodimlar hamda xizmat vazifalari bo`yicha ish haqi darajasini tabaqalashtirish tarif tizimi orqali amalga oshiriladi.


Tarif tizimi
Unda ayrim kasb va ish turlarining ta`rifi, aniq bir ishni bajaruvchilarning malaka va ko`nikmalariga qo`yiladigan talablar hamda ularning razryadlari ko`rsatiladi.


Ta`rif – malaka ma`lumotnomalar.

Ta`rif - setkasi.
Unda mehnat qilish sharoiti og`ir bo`lgan hududlar va zararli ishlarda ishlovchilar tarif stavkasiga qo`shimcha koeffisientlar belgilanadi.
Unda birinchi va undan keyingi razryadli xodimlar mehnatiga haq to`lashning o`zaro nisbatini aks ettiruvchi tarif koeffisientlari ko`rsatiladi.

Ish haqiga turli koeffisientlar

3. Ish kuchi bozorining alohida modellarida ish haqi darajasining aniqlanishi. Inson kapitaliga investitsiyalar.

Mehnatning alohida turlariga talab va ish haqi darajasini belgilovchi omillar:
Aniq mehnat turining unumdorligi;
Birgalikda foydalaniladigan resurslarning bahosi va unumdorligi.
Aniq mehnat turi ishlab chiqargan mahsulotlarning bozor baholari;