Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A

4.2.4.  Taqsimlovchi schyotlar
Ushbu  schyotlai'  m ab lag lar  va  ular  tashkil  topish  manbalar­
ining  b a ’zilarini  kalkulatsiya  obyektlariga  yoki  davrlar  b o ‘yicha 
to 'g 'ri  taqsimlanishini ta ’minlaydi,
Taqsimlovchi  schyotlar ikkiga bo lin ad i:
yig ‘ib taqsimlovchi;
hisobot davrlari  b o ‘yicha taqsimlovchi.
Y ig‘ib  taqsimlovchi  schyotlariga  2310  -   «Yordamchi  ishlab 
chiqarish», 2510 -  «Umumishlab  chiqarish xarajatlari»  schyotlarni 
misol  tariqasida keltirish mumkin.
Masalan,  asosiy  ishlab  chiqarishdagi  asosiy  vositalar  yordam ­
chi  ishlab  chiqarish  yordamida  ta ’mirlanadi.  Yordamchi  ishlab 
chiqarish  tomonidan  bajarilgan  ta ’mirlash  xarajatlari  2310 -  «Yor­
damchi  ishlab chiqarishlar»  schyot  debetida y ig ‘iladi  va ta’mirlash 
ishlari  tugatilgach,  asosiy  ishlab  chiqarish  xarajatlariga q o bshiladi. 
Agarda  ishlab  chiqarishda  bir  necha  mahsulot  tayyorlanayotgan 
bo‘lsa,  shu  mahsulot  tannarxiga  mahsulot  turini  ishlab  chiqarish­
da  band  b o lg a n   asosiy  vositalar  qiymatiga  k o ‘ra  mos  ravishda 
taqsimlanadi.  Y ig:ib taqsimlaydigan  schyotlardan yana biri  2510 -  
«Umumishlab  chiqarish  xarajatlari»  schyot  b o ‘lib,  uning  debetida 
umumishlab  chiqarish  bilan  b o g liq   xarajatlar jam lanadi  va  ushbu 
xarajatlami  alohida hisobga olish obyektlari  o'rtasida (A mahsulot, 
В  mahsulot  yoki  yordamchi  ishlab  chiqarish) taqsimlash tartibi  te­
gishli  normativ hujjatlar bilan tartibga solinadi.
96

---

Hisobot  davrlari  bo‘yicha  taqsimlanadigan  schyotlarga 3100 
-   «Kelgusj  davrlar  xarajatlari»,  4910  -   «Shubhali  qarzlar 
bo‘vicha zahiralai», 8910 -  «Kelajakdagi xarajatlar va toiov larn in g  
zahirasi lam i misol qilib keltirish mumkin.  Kelgusi davr xarajatlan 
3100 -  «Kelgusi davrlar xarajatlari»  schyotida yuritilib, aktiv  schy- 
ot  hisoblanadi.  Kelgusi  davr  bilan  bog‘Iiq  xarajatlar  sarflangani- 
da  ushbu  schyotlarning  debetida  aks  ettiriladi.  Xarajat  qo‘shilishi 
zarur b o ‘lgan  hisobot  davrlari  kelganda esa 3100 -  «Kelgusi  davr­
lar  xarajatlari»  schyotida  yig‘ilgan  xarajatlar  summasi  shu  schyot 
kreditida va tegishli ishlab chiqarish xarajatlan  schyotlari yoki  davr 
xarajatlari  schyoti  debetida  aks  ettirib  borish  yo‘li  bilan  taqsimla- 
nadi.
M asalan, korxonada 2009- ytlning noyabr  oyida kelgusi  2010- 
yil  uchun  60000  so‘mlik  obuna to ’lovi  hisoblandi  va  hisoblashish 
schvotidan  to ‘landi.
Obuna to io v i  hisoblanganda:
D t  3190  -6 0 0 00   so ‘m 
Kt 6990  - 60000  so‘m.
Obuna to ‘lovi  nashriyotlarga o ‘tkazilganda:
Dt 6990  - 60000  so ‘m 
Kt 5110  - 60000  so‘m.
2010- yilning yanvar oyida esa obuna shu oy  uchun ham  amal- 
ga  oshirilganligi  e ’tiborga  olinib,  kelgusi  davr  xarajati  emas,  bal- 
ki joriy  davr  xarajati  sifatida  aks  ettiriladi.  60000  so‘m  :  12  oy  q 
5000  so‘m
Dt 9430  -  5000  s o in  
Kt 3190  -  5000  so‘m.
Xuddi  shu  buxgalteriya  provodkasi  2009-  yilning  barcha  oy- 
tarida  aks  ettirilib  boriladi  va  2010-  yil  boshiga  2009-  yil  uchun 
sarflangan  obuna xarajatlari  qoldig‘i  qolmaydi.
8910  -   «Kelgusi  davr  xarajatlari  va  to ‘lovlari  yuzasidan  za- 
hira»  schyoti  xususiyati  ham  xuddi  shunday  xarajatlarni  hisobot 
davrlari  b o ‘yicha to ‘g ’ri  taqsimlashga m oijallanganligidadir.
c,7

---