Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A

4.2.  Schyotlar rejasi va schyotlarning turkumlanishi
4.2.1.  Schyotlarning turkum lanishi
Buxgalteriya  hisobi  schyotlari  haqida  yaxshi  tushunchaga  ega 
boTish  uchun  ulaming  xususiyatlarini  o‘rganish  zarur.  Buxgalteri­
ya hisobi  schyotlari  o‘zining  vazifasi,  mazmuni, joylashgan joyiga 
qarab bir necha guruhlarga b o ‘linadi.
Buxgalteriya hisobi  schyotlari  quyidagi  xususiyatiga ko‘ra tur- 
kumlanadi.
91

---

-  schyotlaming tuzilishiga ko‘ra;
-  k o ‘rsatkichlam ing aks ettirilishiga k o ‘ra;
-  balansda aks  ettirilishiga ko ‘ra;
-  m o ‘ljaliga,  tayinlanishiga k o ‘ra.
-  Schyot tuzilishiga k o ‘ra ikki  turga boiinadi:
-  aktiv schyot;
-  passiv  schyot.
Aktiv  schyotlar  xo‘jalik  m ab lag iarin i  aks  ettirishga,  passiv 
schyotlar esa ular manbalarini  aks ettirishga m oljallangandir.
K o‘rsatkichlar aks ettirilishiga k o ‘ra, schyotlar ikki xil bo  ladi:
-   sintetik  schyotlar;
-  analitik  schyotlar.
Sintetik  schyotlar x o ‘jalik  m ab lag lari  va  ular manbalari  haqi­
da umumiy hamda qiymat ko‘rinishida m a’lumotlami  olish maqsa- 
dida hisob  yuritishga m oljallangan.
Analitik  schyotlar  m aium otlari  xo‘jalik   m ab lag iari  va  ulam ­
ing manbalarini nafaqat qiymat, balki natura hamda mehnat o ic h o v  
birliklarida ham  hisob yuritishga m oljallangandir.
Analitik  schyotlar  bo‘yicha  buxgalteriya  provodkalari  amalga 
oshirilmaydi.
Balansda qatnashishiga k o ’ra  schyotlar ikki  xil  bo lad i:
-  balansdagi  schyotlar;
-  balansdan tashqari  schyotlar.
Balansdagi  schyotlar deb,  balansda  qatnashadigan  schyotlarga 
aytilib,  ular b o 4yicha ikki yoqlama  yozuv amalga oshiriladi.
Balansdan  tashqari  schyotlar esa  10  ta b o lib ,  ularda hisob  yo- 
zuvlari  faqat bir yoqlama olib boriladi.
Tayinlanishi -  m o ljalig a k o l a   schyotlar  5  xil  b o lad i:
Asosiy  schyotlar;
Tartibga soluvchi  schyotlar;
Taqsimlovchi  schyotlar;
Kalkulatsiya schyotlari;
Taqqoslovchi  schyotlar.
92

---