Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A


X o ‘jalik  yurituvchi subyekt balansi



Download 5,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/113
Sana14.01.2022
Hajmi5,82 Mb.
#361868
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   113
Bog'liq
Buxgalteriya hisobi nazariyasi [@iqtisodchi kutubxonasi]

X o ‘jalik  yurituvchi subyekt balansi
I-ja d va l
T/r
AKTIV
O'zgarish-
gacha
O'zgarish
(-.+)
O'zgarishdan
so'ng
1
Kassa
185  000
1)  -35  000
 
4 )-150000
-
2
Hisobdor
 
shaxslar 
bilan
 
hisoblashish
1)+35  000
35  000
3
A sosiy  vositalar
IS  003000
15 003000
4
Nomoddiy aktivlar
1  800000
1  800000
5
Hisob-kitob  schyoti
98  000
3) +7  000
 
000
7  098.000
Jami
17 086000
23  936000
T/r
PASSIV
O'zgarish-
gacha
O'zgarish
(-,+)
O'zgarishdan
so'ng
i
Ustav  kapitali
8  827000
8  827000
2
Foyda
5  000000
5  000000
3
Taqsimlangan  foyda
1  200000
1  200000
4
Xodimlar 
bilan 
mehnat
 
haqi  yuzasidan  hisoblash­
ish
2  000  000
2)  -  200 000
 
4)-  150000
1  650000
5
Bankdan olingan  kreditlar
 
bo'yicha  majburiyatlar
3)  +7 000
000
7  000  000
6
Kelgusi  davr daromadlari
30  000
30 000
7
Byudjet bilan hisoblashish
29.000
2)  + 2 0 0
 
000
229  000
Jami
17  086000
23  936000
Balansdan  tashqari  schyotlar  qoldig‘i  buxgalteriya  balansiga 
kirm aydigan buxgalteriya hisobi schyotlari. Bu schyotlar korxonada 
vaqtincha  turgan  va  boshqa  korxonalarga  (ijaraga  olingan  asosiy 
vositalar,  m as’ul  saqlashga  qabul  qilingan  moddiy  qiymatliklar va 
hokazo)  tegishli  b o ig a n   tovar-moddiy  qiymatliklarni  hisobga  ol­
ish uchun  tayinlangan.  Balansdan tashqari  schyotlarda shuningdek,
84


qat’iy  hisobot  blankalari,  zararga  hisobdan  chiqarilgan  debitorlik 
qarzlari ham hisobga olinadi.  Balansdan tashqari  schyotlarda hisob 
oddiy  tizimda,  y a’ni  ikki  yoqlama  yozuv  q ollanm asdan  yuritila- 
di.  Bu schyotlar o ‘zaro yoki balansli  schyotlar bilan bog‘lanmaydi.
Shunday  m a b la g ia r  borki,  ular  bir  hisobot  davri  davomi- 
da  y ig‘ilib,  hisobot  davrining  oxirida  taqsimlab  yuboriladi.  Bu 
m ablaglarni  hisobga  oluvchi  schyotlar  yiglb-taqsim lovchi  yo­
ki  tranzit  schyotlar deyiladi.  Y iglb-taqsim lov yoki  tranzit  schyot­
larda  oy  boshiga  va  oy  oxiriga  qoldiq  bo lm agan i  uchun  ular  ba- 
lansda aks  ettirilmaydi.  Masalan, umum ishlab  chiqarish xarajatlari 
hisobot  oyi  davomida  2510  -  «Umumishlab  chiqarish  xarajatlari» 
schyotida  hisobga  olinadi  va  oynig  oxirida  bu  m ab lag ia r  2010  -  
«Asosiy  ishlab  chiqarish»  yoki  2310  -   «Yordamchi  ishlab  chiqar­
ish»  schyotlariga taqsimlab yuboriladi.
Buxgalteriya  balansi  m a’lumotlaridan  foydalanuvchilami  ich- 
ki  va tashqi  foydalanuvchilarga ajratish mumkin.  Ichki  foydalanu- 
vchilarga  korxonaning  ish  yurituvchilari,  muhandislari,  moliya, 
marketing b o lim lari va boshqalar kiradi.  Tashqi foydalanuvchilar­
ga mol yetkazib beruvchilar, xaridorlar, banklar, soliq idoralari, in- 
vestorlar va boshqalar kiradi.
Buxgalteriya  balansi  korxonalam ing  k o ‘zgusi  b o lib ,  balans 
so ‘zi «tenglik», «tarozining ikki pallasi» degan m a’nolarni anglata- 
di.  Buxgalteriya balansining ikki  tomoni  b o lib ,  ular Aktiv va Pas- 
sivdan  iborat.
Balans  ikkala  qismining  jam i  summalari  teng  b o lish i 
shart.  Bu  tenglik  aktivda  x o ‘jalik  m ab lag la ri,  passivda  esa  shu 
m ablaglarning manbalari  aks ettirilishi  bilan  izohlanadi.
Balansdagi  m a’lumotlar  asosida  korxona  faoliyati  o ‘rganiladi, 
tahlil  etiladi,  ichki  imkoniyatlar  topiladi  va  umuman  korxona 
boshqaruvi  uchun  xizmat  qiladi.  Bundan  tashqari,  iqtisodiyotdagi 
tub o’zgarishlar natijasida vujudga kelgan  turli  mulkchilik sharoiti- 
dagi  tashqi  foydalanuvchilar (aksiyadorlar,  investorlar) uchun ham 
korxona  haqida  m a’lumotga  ega  b o lish id a  katta  ahamiyat  kasb 
etadi.
85


X o‘jalik jarayonlarining  balansdagi  o ‘zgarishlarga  ta ’sirining 
to ‘rt turi  mavjud.
X o ‘jalik  jarayonlari  tufayli  balansning  faqat  aktiv  tomoni 
o ‘zgaradi,  passiv  tom oniga ta ’sir  etmaydi  va balans  o ‘z  tengligini 
saqlab qoladi. Bu yerda x o ‘jalik m ab lagiarining o ‘rni yoki joylash- 
gan joylari  o ‘zgaradi, xolos.
X o‘jalik  jarayonlari  tufayli  balansning  faqat  passiv  tomoni 
o ‘z-  garadi,  aktiv  tom oniga  ta ’sir  etmaydi  va  balans  o ‘z  tengligi­
ni  saqlab qoladi. Bu yerda x o ‘jalik m ablagiarining kelar manbalari 
mazmuni o ‘zgaradi.
X o‘jalik jarayonlari tufayli balansning har ikkala tomoni bir xil 
summaga k o ‘payadi  va balans o ‘z tengligini  saqlab qoladi.  Bu yer­
da  xo ‘jalik m ab lag iari  va ulaming  kelar manbalarining  balans  qi- 
ymati bir xil  summaga ko‘payadi.
X o‘jalik  jarayonlari  tufayli  balansning  har  ikkala  tomoni  bir 
xil  summaga  kamayadi  va  balans  o ‘z  tengligini  saqlab  qoladi.  Bu 
yerda x o ‘jalik m ab lag iari va ularni  kelar manbalarining balans qi- 
ymati  bir xil  summaga kamayadi.

Download 5,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish