Is-lm modeli Reje Kirisiw 2 i-bap is-lm modeli tu’sinigi ha’m mazmuni

LM iymek sızig'i (Liquidity Preference - Pul támiynatı ) - bul pul bazarındaǵı teń salmaqlılıqtaǵı procent stavkası hám milliy dáramat ortasındaǵı baylanıslılıqtıń grafik talqini bolıp tabıladı. LMda L likvidlikni, Keyns tilinde MDni, M bolsa pulni ańlatadı. Pul bazarında teń salmaqlılıqǵa erisilgende, teń salmaqlılıq bir waqtıniń ózinde qımbatlı qaǵazlar bazarında ornatıladı. Sonday etip, tovarlar, pul hám kapital bazarlarında birgegi teń salmaqlılıqǵa erisiw shártlerin anıqlaw ushın bul 2 iymek sızıqtı birlestiriw zárúr.

Milliy dáramattıń kólemi Y1 kelisiwler ushın pul talabın hám pulǵa ulıwma talaptı  MD1 belgileydi. Yeger pul usınısı turaqlı hám MS teń bolsa, pul bazarınıń teńsalmaqlılıǵı   ye1 toчkasında payda boladı. Sonlıqtan, milliy dáramat Y1 kóleminde pul bazarında teńsalmaqlılıq payda boladı, procent stakası r1 teń bolǵan jaǵdayda. Mısal yetip qarayıq, milliy dáramat Y1 den Y2 deyin ósken. Oǵan ılayıqlı kelisiwler ushın pulǵa talap  hám jámi talap  MD1 den MD2 ge ósedi. Milliy dáramattıń Y2 kóleminde pul bazarı, procent stavka r2 teń bolǵanda, teńsalmaqlı jaǵdayda boladı. Milliy dáramattıń kólemin úziliksiz ózgertebersek pul bazarınıń teńsalmaqlılıǵın kórsetetugın kóplegen procent stavkalardıń dárejesin anıqlawǵa hám LM qıya sızıǵın salıwǵa boladı. LM qıya sızıǵınıń hár bir toчkası  pul bazarında teńsalmaqlılıǵın támiyinlewshi r hám Y kombinaciyasın kórsetedi. Solay yetip, LM qıya sızıǵı real pul bazarında payda bolatuǵın   procent stavka hám dáramat dárejesiniń baylanısın kórsetedi. Dáramat dárejesi kóbeygen sayın, pulǵa talap artadı, hám oǵan baylanıslı teńsalmaqlı procen stavka kóteriledi. Sonıń ushın LM qıya sızıǵı oń iyiliwsheńlikke iye bolıwı r hám Y-nıń tuwrı baylanısqa tiykarlanadı.

LM qıya sızıǵın sızǵanımızda pul usınısı turaqlı hám MS teń boladı dep alamız, sebebi pul usınısı ekzogen anıqlanadı.

Pul usınısı qıya sızıǵınıń MS iyiliwsheńligi LM qıya sızıǵınıń iyiliwsheńligin  anıqlaydı.

Pul usınısınıń qıya sızıqları MS1, MS2, MS3 pul-kredit siyasatınıń hár qıylı maqsetlerine tuwrı keledi: MS1 — aylanıstaǵı pul massası turaqlı boladı; MS2 — iyliwsheń pul-kredit siyasatı; MS3 — pul usınısı hám procent stavka ózgeredi.

Mısal retinde, pul usınısı MS1 bolǵan jaǵdayda pulǵa bolǵan talap MD qıya sızıǵı ońǵa hám joqarıǵa MD1 den MD2–ge jıljıydı (máselen, dáramat ósti). Procent stavka sonda i1 den i2–ge ósedi MS1 pul usınısı MD pul talabına tuwrı keletuǵın LM1 qıya sızıǵı kórsetilgen.

IS— LM modeli belgili bahalar dárejesinde pul-kredit hám finanslıq siyasattıń tásiri arqalı Y-dıń teńsalmaqlıq kóleminde sapalı ózgerislerdi kórsetedi. LM qıya sızıǵınıń iyiliwsheńligi pul-kredit siyasattıń investiciya, dáramat hám bahalar dárejesine  kúshli tásir kórsetetuǵının sáwlelendiredi.

Eger pulǵa talap funkciyası sızıqlı dep alatugın bolsaq, LM qıya sızıgınıń teńlemesin anıqlawımızǵa boladı.: