Irrigatsiya va melioratsiya

Chiqindi sugorish suvlari tarkibiga quyiladigan me’yorlar, mg/l 
6.6.1-jadval.
 
Ingrediyentlar
Tavsiya etilgan me’yoriy qiymatlar
IXD kelishuvi buyicha
N.I.Xlebnikov 
buyicha
M.F. 
Budanov 
buyicha 
Moddalarning umumiy 
kontsentratsiyasi
Mexanik tarkibi yengil tuproklarda-
5000; urta tuproklarda-3000; oBir 
tuproklarda -1500
Azot mikdori 
vegetatsiya davri uchun - 250 kg/ga 
 
 
Atseton 
40,0 
40,4 
- 
Bariy 
4,0 
- 
- 
Bor 
0,5 
- 
- 
Volfram 
10,0 
10,0 
10,0 
Detergentlar 
30,0 
- 
- 
DDT 
0,5 
- 
- 
Temir 
20,0 
- 
- 
Kaprolaktam 
200,0 
- 
- 
Kobalt 
1,0 
- 
- 
Magniy 
300,0 
- 
- 
Marganets 
1,0 
- 
- 
Mis 
2,0 
2,0 
2,0 
Metanol 
200,0 
200,0 
200,0 
Metil efiri 
50,0 
- 
- 
Margimush 
0,2 
- 
- 
Natriy karbonat (soda) 
SHurlanmagan tuproklarda - 200,0 
- 
- 
Natriy karbonat 
SHurlanmagan tuproklarda - 100,0 
 
 
Neft maxsulotlari 
- 
50 - 100 
- 
Nikel 
0,5 
 
 
Nitritlar 
0,5 
- 
- 
Nitril akrilovol kislotasi 
100,0 
100,0 
- 
Rodanidlar 
2,0 
- 
- 
QurBoshin 
- 
- 
- 
Usimlik yoBi 
5,0 
- 
- 
Sulfatlar 
500,0 
- 
- 
shu jumladan Sulfat kobalti 
Mis sulfati 
2,0 
7,0 
- 
- 
Fenol 
40,0 
- 
- 
Formaldegid 
50,0 
58,0 
- 
Xloridlar 
300,0 
- 
- 
Xrom 
- 
1,0 
1,0 
TSianist birikmala- ri, KGN 
dan tashqari 
10,0 
- 
- 
TSianid kaliya KGN 
0,2 
- 
- 
Rux 
2,0
0,2 
2,1 

---

160 
pH -5,5 dan 8,5 gacha, eng yaxshisi 6,5-8; kuruk koldik - 4,5 g/l gacha, 
Sa va Na kiymatlari - 500 mg/l gacha, 
HCO3
va 
SO 4
anionlar -500, 
Cl 
1
anioni 200 mg/l gacha; 
CO f
anioni 100 mg/l dan 
ortmasligi kerak. 
Umumiy azotning mikdori 150 mg/l, ammiakniki - 100 mg/l, kaliy 250 
mg/l, maxsus organik moddalarning umumiy mikdori esa 100-150 mg/l dan 
kup bulmasligi maqsadga muvofiq xisoblanadi. 
6.7.Chorvachilik chiqindi suvlaridan foydalanish 
Chorva komplekslaridan chiqadigan chiqindi suvlar fizik- kimyoviy va 
sanitar-gigiyenik xususiyatlari bilan boshqa chiqindi suvlardan farq kiladi. Ular 
tarkibi buyicha qariyb bir xil xisoblanib, tarkibida usimlikni zaxarlovchi 
moddalar bulmaydi. 
Chorvachilik chiqindi suvlarining tarkibi chorva mollarining turi, 
ularning yoshi, ularga beriladigan ozuqaga bogliq bulib, qora mollar 
kompleksidan chiqadigan Chiqindi suvning mineralizatsiyasi 1,2-4,3 g/l, 
chuchqachilik komplekslaridan chiqayotgan suvlarda esa 2,3 g/l gacha buladi 
(10- jadval). 
Chorvachilik Chiqindi suvlarini sugorish uchun kullashda ularning 
minerallashganligi 1,5 g/l dan kam, ular tarkibidagi umumiy azot 100-120 mg/l 
gacha bulishi kerak. Bu qiymatlar ruxsat etilgan qiymatdan katta bulsa, 
chorvachilik chiqindi suvlari oddiy toza sugorish suvlari bilan aralashtirilib 
sugorishga berilishi kerak. Ularning nisbati Quyidagicha aniqlanadi: 
K = S
CH
 + S
CH
 • C
C
, 
bu yerda 
C4
-chorvachilik chiqindi suvlarining mineralizatsiyasi, g/l; 
Cc
- 
aralashtiriladigan toza sugorish suvlarining mineralizatsiyasi, g/l.
 
Ushbu sugorish suvlari tarkibida natriy va magniy miqdorining kup 
bulishi yerlarning shurlanishiga olib kelishi mumkin. SHuning uchun bu 
suvlarning sugorish uchun yaroqli ekanligini tekshirmasdan tugridan-tugri 

---

161 
sugorishga berib bulmaydi. Tekshirishni quyidagi formuladan foydalanib 
amalga oshirish mumkin: 
Q 0,23 - N a - S .
K =------ < 1