Irrigatsiya va melioratsiya

Oldingi holati Keyingi ko’rinishi 
 

 

 

 

 

 

5.7.3-rasm. Kanalni ta’mirlashdan oldingi va keyingi ko’rinishi. 

---

124 
5.7.4-rasm. Kanalning bo’ylama va ko’ndalang qirqimi. 

---

125 
 Sug’orish tarmoqlarining ko’ndalang kesimiga qo’yiladigan talablar. 
Sug’orish tarmoqlaridagi kanallarning ko’ndalang kesimi qaysi
ko’rinishda bo’lishidan qat’iy nazar, quyidagi shartlarga javob bajarishi shart: 
1.Ko’ndalang kesim yuzasining yuvilmaslik shartini bajarilishi, ya’ni: 
, m/s;
bu yerda, 
- gidravlik radius R=1 m. bo’lgandagi yo’l qo’yilgan o’rtacha 
tezlik, 
tuproqning 
mexanik 
tarkibi 
va 
foydalanish 
holatiga 
qarab
bo’lishi mumkin. 
Agar 
bo’lsa, u xolda kanal yuvilishiga yo’l qo’yilgan nishablik 
bo’yicha loyihalash talab qilinadi, aks xolda qanal yuvilishi mumkin, 
, 
yoki qoplamali qilib loyihalanishi kerak. 
2.Kanal osti o’zaniga loyqa cho’kmasligi shart: 
, m/s;
, m/s; 
bu yerda,
- loyqa cho’kmaydigan kritik tezlik, m/s; A =0,33-0,35 - 
koeffitsiyent. 
Bu tezlik qiymati, avvalo, suvdagi loyqa tarkibiga uning gidravlik yirikligiga 
bog’liqdir. 
3. Suv o’tkazuvchanlik sharti. Agar kanalning ko’ndalang kesim 
o’lchamlari 
ga javob bersa, bunday yuza kam o’lchami 
bilan ko’p suv sarfini o’tkaza oladi deb baholanadi. 
4. Suv siziluvchanlik sharti. 
Agar ko’ndalang kesim 
talabga javob bersa, bunday yuza nisbatan kam suv 
sizilishlik xususiyatiga ega bo’ladi. 
5. Kanal o’zanining barqarorlik sharti. Bunda,
(kanal o’zanining 
nisbiy eni) qiymati xo’jalik 
ichki tarmoqlari uchun
, xo’jaliklararo 

---

126 
tarmoqlar uchun 
, katta kanallar uchun 
bo’lishi maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. 
Magistral kanalning salt qismi barqarorlik sharti 
formula 
yordamida aniqlanadi.