ҚИРҚ олтинчи илмий-амалий конференцияси материаллари

3.Boyitilgan g‘ovak to‘ldiruvchilar
. G‘ovak to‘ldiruvchilarni boyitish bu 
ularning zichligi va mustahkamligi bo‘yicha bir jinsligini oshirish, donalar va shakllarni 
yaxshilash va chang miqdorini kamaytrishdan iborat. Zich jinslardan olinadigan 
to‘ldiruvchilar boyitish jarayoni g‘ovak to‘ldiruvchilarga ham taalluqlidir. 
4.Ikkilamchi tog‘ jinslari asosidagi to‘ldiruvchilar.
Olib borilgan izlanishlar 
shuni ko‘rsatadiki, temir-ruda konidan chiqadigan ikklamchi kvarsitlar asosida chaqiq 
tosh bevosita granit chaqiq toshi o‘rnini bosadi. Shu bilan birga uning tannarxi uzoqdan 
keltriladigan granit chaqiq toshga nisbatan 2-3 barobar arzon bo‘ladi. 
5.Mettalurgiya shlaki.
Mettalurgiya sanoatida chiqindi omborlariga har yili katta 
miqdorda domna shlakalri tashalanadi.Ya’ni po‘lat eritishda asosiy mahsulotdan 
tashqari 0.5-1 t shlak chiqadi. Bu massa bo‘yicha emas balki hajm bo‘yicha 2-3 barobar 
ko‘p miqdorda shlak chiqadi. Shu sababli shlakalar shartli ravishda chiqindi deyilad. 
Aslida bu qimmat ikkilamchi mahsulot hisoblanadi. 
6.Yoqilg‘i shlaki.
Eski chiqindi omborlarida olinadigan shlaklarni maydalash va 
saralash natijasida beton uchun yaroqli chaqiq tosh ishlab chiqariladi. Chiqindi 
omborlardagi shlaklarni tarkibi va fizik, mexanik xususiyatalari bo‘yicha bir jinsli emas. 
7.Kul va kulshlakli aralashmalar
. Har yili ko‘mir, yoki torfdan ishlaydigan 
issiqlik elektrostansiyasi pechlardan katta miqdorda kul chiqadi. Biroq undan kam 
foydalaniladi. Ilmiy tadqiqoqlar va ishlab chiqarish tajribasidan ma’lumki issiqlik 

---

~ 118 ~ 
elektrostansiyasi kullari betonlar uchun mayda to‘ldiruvchi sifatida yoki to‘ldiruvchilar 
ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida ishlatish mumkin. 
8.Yog‘och 
chiqindilari