ҚИРҚ олтинчи илмий-амалий конференцияси материаллари

O‘ZBEK ASARLARINI INGLIZ TILIGA TARJIMA QILISH MASALALARI
 
Boltayeva Gulimoh
O‘zbek filologiyasi fakulteti 2-kurs talabasi 
Республикамиз мустақилликка эришганидан кейин бутун дунѐ халқлари 
билан ҳар томонлама, эркин ва бевосита алоқаларнинг ўрганилиши давр талабига 
айланди. Хорижий давлатлар билан маданий муносабатлар ривожланиб бораѐтган 
бир вақтда таржима масалаларини илмий асосда тадқиқ қилиш, таржималар 
қиймати, савиясини таъминловчи омилларни белгилаш муҳим аҳамият касб этади. 
Кейинги пайтларда таржима иши кенг ривожланиб бораѐтганлиги, амалиѐтда эса 
аксинча, бадиий таржима масалалари кам ўрганилаѐтганлиги, ўзбек адабиѐтидан 
хорижий тилларга, чет эл адабиѐтдан ўзбек тилига таржималар чоп этилиб турган 
айни дамда ушбу тадқиқот иши мавзуси долзарбдир. Ўзбек халқи тарихига оид 
ѐзма манбалар кўпгина хорижий тилларга таржима қилинган.
Muayyan milliy adabiyotning yuksak namunasi sifatida har qanday badiiy asar, 
avvalambor keng va teran ko‘lamdagi milliylik xususiyatiga ega bo‘ladi. Binobarib, 
mazkur xususiyat o‘z teranligini, kengligini tarjimada ham saqlab qolishi kerak.
O‘zbek xalqining milliy o‘ziga xosliklari to‘la aks etgan “O‘tkan kunlar” romani 
qahramonlarining ismlari, unvon va taxalluslar (Yusufbek hoji, Mirzakarim qutidor, 
O‘zbek oyim, Nigor oyim, Ziyo shohichi, bek-aka, tabib, bacha), jo‘g‘rofiy xos so‘zlar, 
makon-joy nomlari (Eski Jo‘va, Beklarbegi, karvonsaroy, mehmonxona, hujra, zindon), 
etnografik va maishiy realiyalar, milliy libos, taqin-choqlarning nomlari, uy-joy, jihoz, 
idish-tovoq, taom va ichimlik nomlari (sarpa, sandal, dasturxon, qumg‘on, piyola, 
ko‘rpacha, ichigi) va boshqa shunga o‘xshash tushunchalar (qorachoponlar, qipchoqlar) 
Qodiriy asarining milliy o‘zgachaligini ko‘rsatadi. Chunki “realiyalar har doim tabiiy 

---

~ 287 ~ 
so‘z yaratuvchiligi yo‘li bilan yuzaga kelgan, asosan, xalq maishiy turmushi bilan 
chambarchas bog‘liq xalqona so‘zlardir.”1 
Milliy o‘ziga xos so‘zlarni tarjimada quyidagi usullarda berish mumkin: