Iqtisodiyotni shakllantirish muammolari va yechimlari. T.: Tmi, 2013

Innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish bo’yicha hulosalar 179

Foydalanilgan adabiyotlar ruyhati 194

Kirish

Keyingi yillarda iqtisodiyot sohasidagi ilmiy va amaliy adabiyotlar hamda ko’pgina ilmiy ishlarda “yangilik” va “ilg’or texnologiya” degan so’zlar bilan bir qatorda “innovatsiya” va “innovatsion texnologiyalar” atamalari ham ko’p miqyosda ishlatilmoqda. Juda ko’p minbarlarda, anjumanlarda va ilmiy kengashlarda ishlatiladigan “innovatsiya” atamasi lotincha innovus (in – novus – yangilikka qarab) degan ma’noni anglatadi va u “yangilik” va “ilg’or texnologiya” atamalari bilan sinonimlar tariqasida ishlatilishi mumkin. Bu barcha tushunchalarni birlashtiruvchi ma’nosi innovatsiyalarni (yangilik kiritishni) ikki xil ma’noda tushunishni, ya’ni yangilik yaratish (yangi mahsulot, yangi texnologik jarayon, yangi hizmatlar va xakozo) va ularni amalga oshirishni o’z ichiga qamrab oladi. Nafsilambirini aytganda, biror bir ob’ektga nisbatan yangilik kiritish tugallangan marketing kompleksi tadbirlarining pirovard natijasi hisoblanadi. Bizning va ko’pchilik horijiy mamlakatlarning adabiyotlarida innovatsiya tushunchasi boshqacharoq talqin qilinib, uni moliya-iqtisodiy boshqaruv, ijtimoiy yangiliklarni joriy qilish, korxona va tashkilotlarni boshqarishdagi yangiliklar sifatida tushuniladi. Bizning fikri-ojizimizcha, “innovatsiya” tushunchasining eng yaxshi ta’rifi quyidagicha bo’lishi mumkin:

“Innovatsia – hayotga tadbiq etilgan va tijoratda qimmatga ega bo’lgan go’ya bo’lib, u yangi talablarni yarata oladi, mavjud talablarni samaraliroq ravishda qondiradi va sarf-xarajatlar hamda amaliyotga
tadbiqi natijalarining optimal nisbatida iqtisodiy, information, ekologik, ijtimoiy yoki boshqacha turdagi samara keltiradi”.
Ushbu ilmiy-ommabop risola ham xuddi shu xozirgi davrda dolzarb bo’lgan innovatsiyalar tushunchasini va bu bilan bog’liq bo’lgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni tadqiq qilish hamda shu asosda mamlakatimizda innovatsion rivojlanish jarayonini ilmiy asosda shakllantirish uchun imkoniyat darajasida maqsadga va aqlga muvofiq bo’lgan amaliy tavsiyalar taklif etishga bag’ishlangan.

1.