Iqtisodiyoti

2. Agrosanoat majmuasining tarkibi. 
Iqtisodchi olimlar tomonidan agrosanoat majmuasining tarkibi 
bo‘yicha turli fikrlar keltirilgan. Agrosanoat majmuasining tashkiliy-
iqtisodiy masalalariga bag‘ishlangan ilmiy tadqiqotlarda ayrim olimlar 
agrosanoat majmuasining tarkibi 3 ta, ayrimlari esa 4 ta va boshqalar 5 
ta sohadan iborat ekanligini ta’kidlashgan. Ularning har biri agrosanoat 
majmuasi tarkibini ilmiy izlanishning maqsadi bo‘yicha izohlagan. 
Agrosanoat majmuasining tarkibini ilmiy asarlarda belgilangan 
tasnifining birortasini inkor qilmagan holda uning tarkibini 4 ta sohaga 
bo‘lib o‘rganish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Bu sohalar 
quyidagilardir: 

---

61 
3.1-rasm. Respublika agrosanoat majmuasi tarkibi. 
Agrosanoat 
majmuasi 
tarkibiga 
kiruvchilar uchun 
ishlab chiqarish 
vositalari ishlab 
chiqaruvchi soha 
Qishloq 
xo‘jaligi 
tarmog‘i 
Qishloq 
xo‘jaligiga xizmat 
ko‘rsatuvchi soha 
Qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarini 
saqlovchi, qayta 
ishlovchi va 
tayyor mahsulot-
ni sotish bilan 
shug‘ullanuvchi 
soha 
Qishloq xo‘jaligi 
mashinasozligi
Mikrobilologiya 
sanoati va 
boshqalar 
Kimyo sanoati
Yuk 
avtomobilsozligi 
sanoati 
Neft mahsulotlari 
sanoati 
Qishloq xo‘jaligi 
agregatlari sanoati 
Omuxta yem 
sanoati 
Chorvachilik 
O‘simlikchilik 
Agrosanoat majmuasi 
Texnika ta’minoti 
va ta’mirlash 
xizmati 
Zooveterinariya 
xizmati 
Irrigatsiya va 
melioratsiya 
xizmati 
O‘simliklarni 
kimyoviy 
himoyalash xizmati 
Mineral o‘g‘itlar va 
kimyoviy vositalar 
yetkazib berish 
Asalarichilik 
Yo‘qilg‘i-moylash 
materiallari 
yetkazib berish 
Ilmiy tadqiqot va 
konsalting 
xizmatlari 
Ijtimoiy xizmatlar 
va boshqalar 
O‘simlikchilik 
mahsulotlarini 
saqlash, qayta 
ishlash va tayyor 
mahsulotni sotish 
bilan shug‘ulla-
nuvchilar 
Chorvachilik 
mahsulotlarini 
saqlash, qayta 
ishlash va tayyor 
mahsulotni sotish 
bilan shug‘ulla-
nuvchilar 
Ulgurji va chakana 
savdo tizimi 
Oziq-ovqat sanoati 
Pillachilik 
Baliqchilik 
O‘rmonchilik 
Qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarini 
va/yoki ularni 
qayta ishlash 
natijasida olingan 
mahsulotlarni 
saqlovchilar 

---

62 
Respublika agrosanoat majmuasining 1-sohasiga
agrosanoat 
majmuasi tarmoqlari uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab 
chiqaruvchi soha kiradi. Ular tarkiban qishloq xo‘jalik mashinasozlik, 
traktorsozlik sanoati; kimyo sanoati; neft mahsulotlari sanoati, 
mikrobiologiya sanoati; stanoksozlik sanoati; qurilish materiallari 
sanoati va boshqalardan tashkil topadi.
Qshloq xo‘jaligi tarmog‘i uchun zarur bo‘lgan qishloq xo‘jalik 
texnikalari ishlab chiqarish to‘g‘risidagi ma’lumotlar 3.1-jadvalda 
keltirilgan. 
3.1-jadval 
Asosiy turdagi qishloq xo‘jaligi texnikalari ishlab chiqarish 
 
2016 
2017 
2018 
2019 
Traktorlar, dona 
720 
1182 
3926 
2257 
Traktor kultivatorlari, ming dona 
2,2 
1,2 
1,2 
3,8 
Boronalar, dona 
3310 
912 
1010 
54 
G‘alla o‘ruvchi kombaynlar, dona 
232 
312 
574 
307 
Seyalkalar, dona 
1410 
1260 
1026 
1288 
O‘rgichlar, dona 
201 
187 
172 
104 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari. 
Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, mamlakatimizda 2019-yilda 
traktorlar ishlab chiqarish hajmi 2016-yilga nisbatan 3,1 barobarga 
oshgan, lekin 2018-yilga nisbatan 57,5 foizni tashkil etgan. 
Mamlakatimizda mavjud fermer xo‘jaliklari va agroklasterlar soni 
hamda ularning qishloq xo‘jalik texnikalari bilan haqiqiy 
ta’minlanganlik darajasini inobatga olganda ishlab chiqarilayotgan 
traktorlar soni ancha kamdir. Shu sababli mahalliy tuproq va iqlim 
sharoitlarimizga 
mos, 
arzon, 
zamonaviy 
texnologiyalar 
va 
innovatsiyalarni inobatga olga holda traktorlar ishlab chiqarishni yanada 
oshirish lozim. Shu bilan birga, fermer xo‘jalikarining traktorlarni sotib 
olish imkoniyatlarini ham inobatga olish lozim. Tarmoqda bozor 
munosabatlarini yanada chuqurlashtirish orqali fermer xo‘jaliklarining 
daromadlarini oshirish, shu orqali ularda qishloq xo‘jalik texnikalari 

---

63 
sotib olishlari uchun imkoniyatlar yaratish muhim ahamiyatga ega. Bu 
jarayonda davlatning qishloq xo‘jaligida faoliyat yuritayotgan 
tadbirkorlik subyektlarini faol qo‘llab-quvvatlashi muhim ahamiyat kasb 
etadi. Shu orqali qishloq xo‘jaligida faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik 
subyektlarining moddiy-texnika bazasini yanada mustahkamlashga 
erishish mumkin. Boronalar va o‘rgichlar ishlab chiqarish hajmi esa 
keskin kamayganligini ko‘rishimiz mumkin. Mineral o‘g‘itlar ishlab 
chiqarish hajmi to‘g‘risidagi ma’lumotlar 3.2-jadvalda keltirilgan. 
3.2-jadval